Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Βαρηκοΐα ονομάζουμε την οποιουδήποτε βαθμού απώλεια της ακοής.

Είδη

Ο βαθμός της βαρηκοΐας εκφράζεται με τον αριθμό των db με τον οποίο πρέπει να ενισχυθεί ο ήχος για να γίνει ακουστός από τον εξεταζόμενο, π.χ. βαρηκοΐα 20db σημαίνει ότι απαιτείται 20db εντονότερος ήχος για να γίνει ακουστός. Διακρίνονται οι εξής βαθμοί βαρηκοΐας:

-Ελαφρά βαρηκοΐα 15-30db.
-Μέτρια βαρηκοΐα 31-50db.
-Μεγάλη βαρηκοΐα 51-70db.
-Έντονη βαρηκοΐα 71-90db.
-Κώφωση, όταν η βαρηκοΐα είναι μεγαλύτερη των 90db.

Επειδή η ακοή παίζει το σπουδαιότερο ρόλο στην ανάπτυξη της ομιλίας οι βαρηκοΐες έχουν άμεσο αντίκτυπο σε αυτή. Κώφωση χωρίς έγκαιρη αντιμετώπιση στην προγλωσσική ηλικία έχει σαν επακόλουθο την αλαλία.

Ανάλογα με την εντόπιση της βλάβης που προκάλεσε τη βαρηκοΐα διακρίνονται τα ακόλουθα είδη βαρηκοΐας:

-Βαρηκοΐα τύπου αγωγής ή αγωγιμότητας, όταν η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα αγωγής (μεταβίβασης) του ήχου, δηλαδή στο έξω ή στο μέσο αυτί.

-Νευροαισθητήρια βαρηκοΐα ή βαρηκοΐα τύπου αντιλήψεως, όταν η βλάβη εντοπίζεται μεταξύ έσω ωτός και ακουστικού φλοιού. Ο τύπος αυτός της βαρηκοΐας υποδιαιρείται σε περιφερική, όταν η βλάβη αφορά τον κοχλία (κοχλιακή) ή την αρχή του κοχλιακού νεύρου (οπισθοκοχλιακή) και σε κεντρική, όταν η βλάβη αφορά την κεντρική ακουστική οδό από το κοχλιακό νεύρο μέχρι τον ακουστικό φλοιό στον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου.

-Βαρηκοΐα μικτού τύπου, όταν συνυπάρχουν βαρηκοΐα αγωγής και νευροαισθητήρια στο ίδιο αυτί.

-Κεντρική βαρηκοΐα, όπου το ηχητικό ερέθισμα φτάνει φυσιολογικά στον εγκέφαλο, αλλά η βλάβη εντοπίζεται στο σύστημα επεξεργασίας του, δηλαδή στην ακοή αντιλήψεως. Αποτελεί νευρολογική εκδήλωση.

-Ψυχογενής βαρηκοΐα, όταν δεν υπάρχει οργανική βλάβη στο σύστημα της ακοής. Εδώ ανήκουν η υστερική βαρηκοΐα και η βαρηκοΐα εκ προσποιήσεως.

Αίτια

1)Κυριότερα αίτια βαρηκοΐας αγωγιμότητας
α)Συγγενή
π.χ συγγενής στένωση του έξω ακουστικού πόρου, αγκύλωση της ακουστικής αλύσου κ.α.

β)Επίκτητα
Αποφρακτικά αίτια π.χ. απόφραξη ή στένωση του έξω ακουστικού πόρου από βύσμα κυψέλης, φλεγμονή ή όγκους, απόφραξη της ευσταχιανής σάλπιγγας από παθήσεις του ρινοφάρυγγα, φλεγμονώδη αίτια π.χ. οξεία και χρόνια μέση ωτίτιδα, εκκριτική ωτίτιδα και χρόνια συμφυτική ωτίτιδα λόγω πλημμελούς θεραπείας της εκκριτικής, όγκοι μέσου ωτός π.χ. χολοστεάτωμα και διάτρηση τυμπανικού υμένα από τραυματισμό, κατάδυση ή φλεγμονή.

γ)Ωτοσκλήρυνση (βλ. αντίστοιχο κεφάλαιο)

2)Κυριότερα αίτια νευροαισθητήριας βαρηκοΐας
α)Συγγενή
-Προ του τοκετού κληρονομικά αίτια, κυρίως παθήσεις της μητέρας π.χ. ερυθρά κατά την κύηση.
Στην κατηγορία αυτή εξέχοντα ρόλο τα τελευταία χρόνια κατέχει η ανακάλυψη ενός γονιδίου για την κωδικοποίηση μιας πρωτεΐνης του ανθρώπου της κονεξίνης 26 και του ρόλου της στην κληρονομικότητα της βαρηκοΐας. Το γονίδιο αυτό ανιχνεύθηκε μεταλλαγμένο σε βαρήκοα άτομα και η μετάλλαξη αυτή ενοχοποιείται για την εκδήλωση της βαρηκοΐας. Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί ότι το μεταλλαγμένο αυτό γονίδιο μπορεί να ανιχνευθεί στο αίμα ακόμη και του εμβρύου, γεγονός που φέρνει επανάσταση στον προγεννητικό έλεγχο και στην έγκαιρη αντιμετώπιση της κληρονομικής βαρηκοΐας.
-Μη κληρονομικά αίτια, όπως ο πρόωρος τοκετός
-Κατά τον τοκετό π.χ. τραυματισμοί, ανοξία του εμβρύου
-Μετά τον τοκετό:
α)κληρονομικά αίτια, όπως διάφορα σύνδρομα π.χ. σύνδρομο Alport και
β)μη κληρονομικά αίτια, όπως λοιμώξεις π.χ. εγκεφαλίτιδα, ωτοτοξικά φάρμακα κ.α.

β)Επίκτητα
-Λοιμώξεις, όπως παρωτίτιδα, γρίπη, μηνιγγίτιδα, ιλαρά, ερυθρά, ανεμοευλογιά κ.α.
-Ωτοτοξικά φάρμακα π.χ. στρεπτομυκίνη, αμινογλυκοσίδες.
-Μεταβολικά νοσήματα και διαταραχές θρέψεως, όπως διαβήτης, αβιταμίνωση Β.
-Κατάγματα κροταφικού οστού.
-Λαβυρινθίτιδες.
-Ακουστικό τραύμα από έκθεση του αυτιού σε έντονο θόρυβο (>90db) βραχείας διάρκειας ή βαρηκοΐα από θόρυβο, όταν η έκθεση των αυτιών σε αυτόν είναι μακράς διάρκειας π.χ. σε εργάτες βαριάς βιομηχανίας. Συνήθως συνοδεύονται από βουητά.
-Ιδιοπαθής αιφνίδια βαρηκοΐα, όταν δεν αποδίδεται σε εμφανή αίτια. Αποτελεί το 15% των βαρηκοϊών και μπορεί να είναι μόνιμη ή αυτόματα να βελτιωθεί.70% συνυπάρχουν εμβοές.
-Νόσος του Meniere με αυξομειούμενη βαρηκοΐα, εμβοές, ίλιγγο και αίσθημα πληρότητας του ωτός.
-Όγκοι, όπως είναι το ακουστικό νευρίνωμα.
-Πρεσβυακουσία: πρόκειται για μία μορφή προοδευτικής νευροαισθητήριας βαρηκοΐας που παρατηρείται με την πάροδο της ηλικίας συνήθως μετά τα 60 έτη.

Αντιμετώπιση (βλ. και επιμέρους παθήσεις)

1)Θεραπεία βαρηκοΐας τύπου αγωγιμότητας
Μπορεί να είναι συντηρητική ή χειρουργική.

α)Συντηρητική αγωγή
Η συντηρητική θεραπεία στην αντιμετώπιση της βαρηκοΐας τύπου αγωγιμότητας έχει θέση σε περιπτώσεις όπως η οξεία μέση ωτίτιδα, η εξωτερική ωτίτιδα και γενικά όταν η βαρηκοΐα είναι απότοκος φλεγμονών και λοιμώξεων, όπου με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή έχουμε ίαση της αιτίας (φλεγμονή) και του αποτελέσματος (βαρηκοΐα). Επίσης, στην εκκριτική ωτίτιδα είναι πολλές οι φορές που συγκεκριμένες ασκήσεις είναι αρκετές για να υποχωρήσει, ενώ στην απόφραξη του έξω ακουστικού πόρου από βύσμα κυψέλης αρκεί η αφαίρεση του βύσματος για να επανέλθει η ακοή στα φυσιολογικά επίπεδα. Τέλος, η τραυματική διάτρηση του τυμπανικού υμένα συνήθως αυτοϊάται.

β)Χειρουργική αγωγή
Επεμβάσεις όπως η αναβολεκτομή σε ωτοσκλήρυνση του αναβολέα, η αφαίρεση όγκων του έξω ακουστικού πόρου ή του μέσου ωτός και η τυμπανοπλαστική σε χρόνιες ωτίτιδες βελτιώνουν την βαρηκοΐα που προκαλούν οι εν λόγω παθήσεις.
Γενικά η πρόγνωση της βαρηκοΐας τύπου αγωγιμότητας είναι καλή και επιτυγχάνεται βελτίωση αν όχι ίαση στις περισσότερες περιπτώσεις με την εφαρμογή της κατάλληλης θεραπείας.

2)Θεραπεία νευροαισθητήριας βαρηκοΐας
α)Συντηρητική αγωγή
Η συμβολή των φαρμάκων είναι μικρή και μπορεί να επιτύχει μικρή βελτίωση ή αναστολή της βαρηκοΐας όταν αυτή οφείλεται σε μη κληρονομικά ή επίκτητα αίτια π.χ χορήγηση αντιβιοτικών σε λοιμώξεις και κορτιζόνης με βιταμίνες σε ιδιοπαθή αιφνίδια βαρηκοΐα.

β)Ακουστικά βαρηκοΐας
Πρόκειται για ηλεκτρονικές μικροσυσκευές που τοποθετούνται στο πίσω μέρος του πτερυγίου του αυτιού και στον έξω ακουστικό πόρο, οι οποίες ενισχύουν τους ήχους για να γίνουν ακουστοί από τα βαρήκοα άτομα. Ενδείξεις εφαρμογής τους είναι π.χ η πρεσβυακουσία και οι κληρονομικές βαρηκοΐες. Απαιτείται ειδική εκπαίδευση μετά την εφαρμογή (λογοθεραπεία).

γ)Χειρουργική αποκατάσταση
Περιλαμβάνει την αφαίρεση όγκων π.χ ακουστικό νευρίνωμα και μία επέμβαση που ολοένα κερδίζει χώρο στη θεραπεία της βαρηκοΐας τις τελευταίες 2 δεκαετίες, που είναι η τοποθέτηση κοχλιακού εμφυτεύματος. Είναι μία νέου τύπου ηλεκτρονική συσκευή που τοποθετείται στον κοχλία (όταν η βλάβη εντοπίζεται σε αυτόν) και δεν ενισχύει τον ήχο όπως το ακουστικό βαρηκοΐας αλλά τον μετατρέπει απευθείας σε ηλεκτρική ενέργεια , η οποία θα ερεθίσει το κοχλιακό νεύρο. Η μέθοδος έχει συγκεκριμένες ενδείξεις, προϋποθέτει φυσιολογική λειτουργία του ακουστικού νεύρου και για να αποδώσει απαιτείται μακροχρόνια έντονη και συνεχής ειδική εκπαίδευση μετεγχειρητικά.

Η πρόγνωση της νευροαισθητήριας βαρηκοΐας είναι κακή γιατί οι βλάβες που την προκαλούν είναι συνήθως μόνιμες και η θεραπεία της δεν είναι εφικτή. Οι πάσχοντες όμως μπορούν να ακούσουν καλύτερα με τις μεθόδους που αναφέρθηκαν αρκεί το πρόβλημα να διαγνωσθεί έγκαιρα ειδικά στα βρέφη, ούτως ώστε να προληφθεί η αλαλία. Το λεπτομερές ιστορικό (κύηση, τοκετός, ύπαρξη βαρήκοων συγγενών), η αντίδραση ή μη του βρέφους στα ηχητικά ερεθίσματα (γυρίζει το κεφάλι μετά τους 4 μήνες ζωής) και ειδικές εξετάσεις επί υποψίας βαρηκοΐας, συμβάλλουν προς αυτή την κατεύθυνση. Μετά την διάγνωση του προβλήματος σημασία έχει η έγκαιρη εφαρμογή ακουστικών ή χειρουργικής επέμβασης όταν ενδείκνυται και η κατάλληλη και σωστή εκπαίδευση.

Διαβάστε επίσης

• Μεταμόσχευση ακουστικών κυττάρων λύση για την βαρηκοΐα
• Εξωτερική ωτίτιδα
• Ασκηση και κώφωση ή βαρηκοϊα
• Βαρηκοΐα