Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Η λοχεία είναι η περίοδος κατά την οποία ο οργανισμός προσπαθεί να επανέλθει προοδευτικά, εντός ενός διαστήματος περίπου 40 ημερών, στην κατάσταση που υπήρχε πριν από την εγκυμοσύνη.

Γενικά

Πρόκειται για μία μεταβατική περίοδο κατά την οποία συντελούνται πολλές μεταβολές, οι σημαντικότερες από τις οποίες αφορούν τα εσωτερικά γεννητικά όργανα. Οι μεταβολές αυτές ονομάζονται παλίνδρομες. Βέβαια μετά από κάθε τοκετό τελειόμηνης κύησης εμφανίζονται ορισμένες επιβαρύνσεις της μητέρας, που αφορούν σε ανατομικές μεταβολές, οι οποίες τελικά δεν αποκαθίστανται πλήρως. Τέτοιες είναι η ουλοποίηση των ραγάδων της κύησης, η χαλάρωση των κοιλιακών τοιχωμάτων, των μαστών, του τραχήλου, του κόλπου, του περινέου, καθώς και η ανάπτυξη φλεβικών κιρσών στα κάτω άκρα. Από τις μεταβολές που επέρχονται, οι πιο χαρακτηριστικές είναι η παλινδρόμηση της μήτρας, η εμφάνιση των λοχίων και η γαλουχία.

Γεννητικά όργανα

Η μήτρα παλινδρομεί αμέσως μετά την έξοδο του πλακούντα, καθώς έχει κενωθεί από κάθε στοιχείο της κύησης. Ωστόσο παρά τη σύσπαστή της, κατά το χρόνο αμέσως μετά τον τοκετό, ο πυθμένας της βρίσκεται στην απόσταση ανάμεσα στον ομφαλό και την ηβική σύμφυση και ψηλαφάται εύκολα κάτω από τα κοιλιακά τοιχώματα. Καθημερινά παρατηρείται κάθοδος του πυθμένα της μήτρας και έτσι μέσα σε δύο εβδομάδες μήτρα έχει συσπασθεί ικανοποιητικά.

Η παλινδρόμηση της μήτρας συνοδεύεται συνήθως και από ένα κωλικοειδές άλγος στο υπογάστριο, γνωστό ως υστερόπονος, ο οποίος και γίνεται πιο αισθητός κατά το θηλασμό ή μετά τη δράση των μητροσυσταλτικών φαρμάκων.

Επίσης ο τράχηλος της μήτρας, ο οποίος μετά τον τοκετό είναι οιδηματώδης και αιμορραγικός αρχίζει και παρακολουθεί τις μεταβολές επανόρθωσης της μήτρας.

Το περίνεο είναι χαμηλότερο από ότι ήταν πριν τον τοκετό, ενώ οι μύες του παρουσιάζουν χαλάρωση, η οποία όμως βαθμιαία αποκαθίσταται, εκτός εάν έχουν υποστεί σοβαρές κακώσεις.

Λόχια

Τα λόχια είναι αιματηρά υγρά, που αποβάλλονται από τη μήτρα και προέρχονται από τον τραυματισμό, που προκαλείται από το διαχωρισμό του πλακούντα από το ενδομήτριο. Αποτελούνται από αίμα, υπολείμματα φθαρτού, βλένη και άλλα κύτταρα της μήτρας, επιθήλια του τραχήλου και του κόλπου. Αρχικά είναι αιμορραγικά αλλά στη συνέχεια μετατρέπονται σε ορώδη και βλεννώδη, ώσπου εξαφανίζονται στο τέλος της λοχείας. Ηδη από τη 10η ημέρα και μετά ελαττώνονται σημαντικά.

Μαστοί

Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφανίζεται μία υπεραιμία των μαστών και γίνεται η αναπτυξη του γαλακτοφόρου συστήματος. Η υπεραιμία αυτή διατηρείται από τις ορμόνες του πλακούντα. Από το μέσο της κύησης και εξής αρχίζει να παράγεται το πύαρ ή πρωτόγαλα, του οποίου η έκκριση συνεχίζεται μέχρι και τρεις τέσσερις ημέρες μετά τον τοκετό. Μετά τον τοκετό η έξοδος του πλακούντα έχει ως αποτέλεσμα την κάθετη πτώση των επιπέδων των ορμονών, γεγονός που προκαλεί το αντανακλαστικό για την έκκριση της προλακτίνης. Το αντανακλαστικό αυτό ενεργοποιείται κατά το θηλασμό, με τον ερεθισμό της θηλής. Μέχρι την 3η με 4η ημέρα μετά τον τοκετό εκκρίνεται το πύαρ, το οποίο διαφέρει από το ώριμο γάλα, καθώς είναι πλουσιότερο σε θρεπτικά υλικά, ιχνοστοιχεία, πρωτείνες, υδατάνδρακες και αντισώματα, ενώ είναι φτωχότερο σε σάκχαρο, λίπος και λευκώματα. Η διατροφή του εμβρύου με το πύαρ βοηθά κυρίως στον καθαρισμό του γαστρεντερικού σωλήνου του νεογνού και στην αποβολή του μυκωνίου. Η μεγάλη σημασία για τη γυναίκα είναι ότι με το θηλασμό προκαλείται αντανακλαστική μητροσυσταλτική δράση, που βοηθά στην ομαλότερη και συντομότερη παλινδρόμηση της μήτρας.

Αλλα συστήματα

Τέλος κατά τη διάρκεια της λοχίας επαναφέρονται στην πρότερη κατάσταση και όλα τα συστήματα της λεχωίδας, με αποτέλεσμα να συντελούνται πλήθος μεταβολών στους ηλεκτρολύτες, στο μεταβολισμό και τα ένζυμα, στο ουροποιητικό σύστημα, στο αναπνευστικό σύστημα, στο καρδιαγγεικό σύστημα, καθώς και ενδοκρινικές μεταβολές.

Παρατηρήσεις

Η λοχεία είναι μία ευαίσθητη περίοδος της γυναίκας και για το λόγο αυτό απαιτεί ιδιαίτερη σωματική και ψυχική ηρεμία, καθώς και νοσηλευτική φροντίδα. Η λεχωίδα πρέπει να σηκώνεται καθημερινά από το πρώτο 24ωρο, ιδίως μετά από καισαρική τομή, γιατην ομαλή ούρηση, την κινητοποίηση του εντέρου και την αποφυγή θρόμβωσης, ενώ πρέπει να ενθαρρύνεται να έχει το πρώτο της μπάνιο στις πρώτες 48 ώρες.

Επιπλέον πρέπει να γίνει η κατάλληλη διδασκαλία και εκπαίδευση της λεχωίδας σχετικά με τη γαλουχία και το θηλασμό. Μεγάλη σημασία έχει η καθημερινή παρακολούθηση της κατάστασης του τραύματος του περινέου και η περιποίηση των εξωτερικών γεννητικών οργάνων. Η γυναίκα πρέπει να ενθαρρύνεται στην εκτέλεση γυμανστικών ασκήσεων, κυρίως για την αποκατάσταση της στερρότητας των μυών του πρόσθιου κοιλιακού τοιχώματος. Τις πρώτες ημέρες της λοχείας χορηγούνται μητροσυστατικά σκευάσματα, που ενισχύουν την παλινδρόμηση της μήτρας, προκαλώντας μητροσύσταση και αποβολή των λοχίων.

Σημαντικό στοιχείο επίσης αποτελεί η ορθή υγειονοδιαιτητική αγωγή της λεχωίδας, η οποια θα πρέπει να τρέφεται ικανοποιητικά και να λαμβάνει τις απαραίτητες θερμίδες, βιταμίνες και θρεπτικά υλικά, που θα της επιτρέψουν να ανταποκριθεί στις ανάγκες του θηλασμού.

Οσον αφορά τη γενετήσια δραστηριότητα τηςλεχωίδας, αυτή θα πρέπει να ενημερωθεί ότι η επανάληψη της γενετήσιας δραστηριότητας συνιστάται να γίνεται μετά από 4 περίπου εβδομάδες. Η άμβλυνση του σεξουαλικού ερεθισμού, που εμφανίζεται κατά τους δύο πρώτους μήνες είναι φυσιολογική καθώς οφείλεται στην συναισθηματική στροφή της μητέρας προς το νεογνό, αλλά και στις ορμονικές μεταβολές.

Μετά από 30 περίπου ημέρες από τον τοκετό η λεχωίδα πρέπει να επισκεφθεί τον γυναικολόγο της για να γίνει γυναικολογική εξέταση και λήψη επιχρίσματος για εξέταση Παπανικολάου.