«Θα Ευδοκιμήσεις στο Μέλλον σου εφ’όσον τοποθετήσεις με επιτυχία το Παρόν σου» – Ισοκράτης

Πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2003 στην Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών-Αίθουσα Προπυλαίων, συνέντευξη τύπου για το Επετειακό Συνέδριο «50 χρόνια DNA: Το Παρόν και το Μέλλον», το οποίο θα λάβει χώρα 4-7 Δεκεμβρίου 2003 στο Ίδρυμα Ευγενίδου (Λ. Συγγρού 387). Το συνέδριο διοργανώνεται από την Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, τα Εργαστήρια Βιολογικής Χημείας και Ιστολογίας-Εμβρυολογίας και η Εταιρεία Βασικών Ιατρικών Επιστημών Ελλάδας σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, το ΕΠΙΨΥ, την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία και το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ποιότητα Ζωής (E.C.QUA.L.).

Στην συνέντευξη τύπου, οι ομιλητές Καθηγητές κ.κ. Αναστάσιος Καλοφούτης-Διευθυντής του Εργαστηρίου Βιολογικής Χημείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Χρήστος Κίττας-Διευθυντής του Εργαστηρίου Ιστολογίας-Εμβρυολογίας και Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών αναφέρθηκαν διεξοδικά στα θέματα που θα απασχολήσουν τους Συνέδρους και έκαναν ιδιαίτερη αναφορά στα επιτεύγματα των Ελλήνων επιστημόνων στον τομέα του DNA.
Όπως σημείωσαν, το γονιδίωμά μας είναι μοναδικό όπως και η ύπαρξή μας άλλωστε. Είναι αυτό όμως αρκετό για να προφυλάξει το «ευ ζήν» του ανθρώπου τόσο από την πλευρά της Υγείας όσο δε και από την Νομική και Συνταγματική πλευρά; Είμαστε τελικά τόσο ελεύθεροι όσο πραγματικά νομίζουμε ή η ελευθερία της επιστημονικής κι ερευνητικής σκέψης εγκλωβίζει την ατομική μας ελευθερία και την καλουπώνει σε όρια μη συμβατά με αυτό το οπoίο εμείς αποκαλούμε δικαίωμα ατομικής ελευθερίας; Τελικά διαβάζοντας το DNA ενός ανθρώπου μπορούμε κι έχουμε πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα του ατόμου αυτού; Ερωτήματα που πιθανώς τρομάζουν αλλά και που ζητάν μια απάντηση καθαρή, άμεση και χωρίς ενδοιασμούς και δεύτερες σκέψεις.

Έχουν περάσει 50 χρόνια από τη χρονιά που οι J. Watson και F. Crick δημοσίευασαν στο διεθνές, επιστημονικά καταξιωμένο Περιοδικό Nature «την επιθυμία τους να προτείνουν στους επιστήμονες της υγείας μια δομή για το DNA που έχει ασυνήθιστα χαρακτηριστικά και σημαντικό βιολογικό ενδιαφέρον». Αυτός ήταν και ο λόγος που τιμήθηκαν με το Βραβείο NOBEL αφού η έρευνά τους θεωρήθηκε ως «η πιο σημαντική ανακάλυψη του αιώνα».

Η γιορτή για την ανακάλυψη του Ανθρώπινου Γονιδιώματος φιλοδοξεί να είναι μια γιορτή για την ζωή. Συναισθήματα όπως η Χαρά, το Δέος, η Αισιοδοξία, η Προσμονή αλλά και ο Φόβος, η Αγωνία, η Επιφυλακτικότητα χαρακτηρίζουν τον Ερευνητή που συμμετέχει στη γιορτή των 50 Χρόνων DNA και που βλέπει το Παρόν και Προσδοκά στο Μέλλον.
Η τύχη όλων μας είναι ότι ζούμε σε μια περίοδο που η κοσμογονία της μετάλλαξης της Κλασσικής Ιατρικής σε Μοριακή βάση (Μοριακή Ιατρική) όσο δε και της Κλασσικής Βιολογίας σε επίπεδο Μοριακής Βιολογίας με ένα ευρύτατο φάσμα εφαρμογών, από την Δημόσια Υγεία, στη Γεωργία, στην Αλιεία, στη Διατροφή, στον Αθλητισμό, στη Δημόσια Ασφάλεια και τέλος στην Πληροφορική (Βιοπληροφορική – Ιατρική Πληροφορική). Ένα απλό παράδειγμα είναι η πολυσηζητημένη υπόθεση του Γενετικού Ντόπινγκ, όπου η ηθελημένη αύξηση στη παραγωγή των ορμονών επεμβαίνοντας γενετικά στον οργανισμό του αθλητή καθιστά αδύναττο τον εντοπισμό του ντόπινγκ και καθιστά το αγαθό του αθλητισμού σε ένα επικίνδυνο κοινωνικό φαινόμενο – μάστιγα. Η κλωνοποίηση είναι ένα ζήτημα που θα συζητηθεί τα επόμενα χρόνια, γιατί από τη μία υπάρχει η ιατρική αναγκαιότητα της παραγωγής συμβατών μοσχευμάτων και από την άλλη υπάρχει η ευκαιριακή κι εμπορική εκμετάλλευση από «επιστήμονες» στο πιο πολύτιμο αγαθό της ζωής, την Δημιουργία – Τεκνοποίηση. Οι παραπάνω εξελίξεις δημιουργούν όμως και σαφείς προβληματισμούς κι ερωτήματα τόσο στον επιστημονικό κόσμο, όσο δε και στο ευρύ κοινό.
Κατά τη διάρκεια της Επετειακής αυτής εκδήλωσης για τα 50 χρόνια του DNA, θα προσπαθήσουμε όλοι οι εμείς που πιθανώς να θεωρούμεθα οι πιο «υπεύθυνοι – υπαίτιοι» για την εξέλιξη αυτή να απαντήσουμε στα παραπάνω ερωτήματα, ζητώντας κι ένα χέρι βοηθείας και από άλλες επιστημονικές ομάδες και φορείς, όπως οι Νομικοί, οι Κοινωνιολόγοι κ.λ.π. Από την άλλη όμως θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε και τα σημαντικά επιστημονικά επιτεύγματα που προκύπτουν από τους Έλληνες επιστήμονες σε εργαστήρια όχι με την υλικοτεχνική υποδομή των Εργαστηρίων όπως αυτά του Harvard, McGill ή του Cambridge αλλά με πολύ μεράκι και ολοκληρωτική παράδοση ψυχής και πνεύματος στην επιστήμη και στην έρευνα.
Καίριοι ιατρικοί τομείς όπως η Ογκολογία, η Καρδιολογία, η Καρδιοχειρουργική, η Χειρουργική, οι Μεταμοσχεύσεις, η Γυναικολογία, η Παθολογία και οι Διαταραχές του Μεταβολισμού, η Μικροβιολογία και η Ανοσολογία, οι Νευροεπιστήμες και οι Επιστήμες Συμπεριφοράς, η Νευρολογία και η Ψυχιατρική, η Επιδραση της Διατροφής και του Περιβάλλοντος στην Ανθρώπινη Υγεία θα αντιπροσωπευθούν από διακεκριμένους επιστήμονες του χώρου που θα προσπαθήσουν να μας φωτίσουν για το πια είναι η πραγματικότητα στις εξελίξεις της Ιατρικής Έρευνας και τι θα πρέπει η ελληνική κοινωνία να προσδοκά για το μέλλον της, όσον αφορά την Δημόσια και την Ατομική Υγεία.

Τομείς φαινομενικά μακριά από την Ιατρική Επιστήμη, όπως οι Νέες Τεχνολογίες, η Βιοπληροφορική, η Ιατρική Πληροφορική, η Μηχανική γενετική θα προσπαθήσουν να υπερασπιστούν τη θέση τους και τη συμβολή τους στην Ιατρική Έρευνα και Εφαρμογή. Στην αυγή της Τρίτης Χιλιετηρίδας το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ατομική επιστημονική διάκριση – δημοσίευση αλλά η εφαρμογή της σε αντικειμενική βάση προς όφελος τκοινωνικού συνόλου. Αυτό προαπαιτεί ομαδική εργασία σε παγκόσμια κλίμακα και ανάγκη ευρέσεως λύσεων των προβλημάτων που προκύπτουν από τις εθνολογικές, γλωσσικές, και διαπολιτισμικές διαφορές στην μοντέρνα παγκοσμοποιημένη έρευνα σημείο που η Ιατρική υστερεί σημαντικά τουλάχιστον έως σήμερα.
Καθώς οι εξελίξεις τρέχουν και όλοι οι επιστήμονες προσπαθούν να δημοσιεύσουν στα αξιόλογα αλλά εκατοντάδες επιστημονικά περιοδικά που υπάρχουν σήμερα, οι τράπεζες δεδομένων μετατρέπονται σε τεράστια αρχεία που χρειάζονται ιδιαίτερα στατιστικά συστήματα και μαθηματικά και αλγοριθμικά μοντέλα μοντέλα για την επεξεργασία της πλειάδας αυτών των πληροφοριών, χώρος που μόνο οι Νέες Τεχνολογίες μπορούν να δώσουν μια απάντηση ή τουλάχιστον να προσπαθήσουν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την βελτίωση τόσο στη πρόληψη όσο και και θεραπευτική αντιμετώπιση συστηματικών νοσημάτων που ταλαιπωρούν την ανθρωπότητα χρόνια τώρα, όπως οι νεοπλασίες, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τα νευρολογικά νοσήματα και οι ψυχικές διαταραχές.

Σοβαρά διλλήματα ηθικής έχουν κάνει την εμφάνιση τους από την πρώτη στιγμή εμφάνισης όλων αυτών των νεων δεδομένων. Ηθικά και δεοντολογικά ερωτηματικά ακολουθούν την εξέλιξη των ανακαλύψεων της επιστήμης συνεχώς. Ερωτηματικά που αφορούν όχι μόνο τον άνθρωπο αλλά και το περιβάλλον του μα και την δημιουργία πλαισίου που θα ορίζει τα όρια της επιστήμης – εάν αυτά μπορούν να ορισθούν. Η διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας, για παράδειγμα, μπορεί να εξελιχθεί και να γίνει αποτελεσματικότερη με τη σύσταση μιας βάσης δεδομένων DNA – όπως και ήδη έχει ξεκινήσει να γίνεται και στην Ελλάδα. Στον αντίποδα όμως μπορούμε να παρατηρήσουμε την απειλή για την ελευθερία και αυτονομία του ατόμου. Το ιατρικό απόρρητο μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί προσωπικό στοιχείο και να προστατεύτεται το κάθε άτομο από την εκμετάλευση των προσωπικών του δεδομένων από τον ιδιωτικό τομέα για παράδειγμα (ασφαλιστικές εταιρείες, πιθανοί εργοδότες κλπ); Ένα νομικό πλαίσιο μπορεί να διασφαλίσει την προστασία της επιστήμης από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης της αγοράς? Όρια – τα οποία μπορεί να φαίνονται πολύ υποκειμενικά- θα πρέπει όχι μόνο να μπορούν να μας προστατεύσουν στο μέλλον αλλά το κυριότερο είναι αν θα μπορούν να βοηθήσουν στην αποτελεσματικότερη «χρήση» των επιστημονικών δεδομένων προς όφελος της κοινωνίας χωρίς να παρεμποδίζουν την εξέλιξη τους.

Στοιχεία επικοινωνίας

Ζησάκη Κατερίνα
Υπεύθυνη Γραμματείας Συνεδρίου
Τηλ./Fax 210 72 55 260-1
e-mail: kzisaki@ecqual.org

Διαβάστε επίσης

• Ο μύθος της μαύρης ζάχαρης
• Ο κύκλος ομιλιών «Κοινωνία και Υγεία» συνεχίζεται και αυτή τη χρονιά από το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών
• Χρόνια χολοκυστίτιδα
• Χρόνια παγκρεατίτιδα
• Ο μύθος της χοληστερίνης