Συνέντευξη με τον ψυχίατρο και ιδρυτή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα κ. Σ. Παπασπυρόπουλο

Μετά το πρώτο σοκ και την παθητική συμμετοχή στο θέαμα της υπερατλαντικής τραγωδίας, αναζητούμε με τη βοήθεια της κλινικής αλλά και της διεθνούς εμπειρίας σε καταστάσεις κρίσεων, του ψυχιάτρου και ιδρυτή των Γιατρών χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα κ. Σ. Παπασπυρόπουλου, την ψυχολογική διερεύνηση της επόμενης μέρας τόσο στο ατομικό επίπεδο των αθώων θυμάτων, όσο και στις πιθανές επιπτώσεις στη συλλογική συνείδηση ενός λαού πού ξυπνά βλέποντας το κάστρο της ασφάλειας και της κρατικής προστασίας να γκρεμίζεται σα χάρτινος πύργος.

Care
Κύριε Παπασπυρόπουλε, ποιά είναι η εξατομικευμένη ψυχολογική κατάσταση των θυμάτων που βίωσαν την τραγωδία;

Σωτήρης Παπασπυρόπουλος
Ενας άνθρωπος όταν βρίσκεται σε μια τέτοια τραγωδία νοιώθει κατ΄αρχήν ένα αίσθημα ανημπόριας, ότι τα περιμένει όλα από τους άλλους. Παρουσιάζει βέβαια και σωματικά συμπτώματα, συνέπεια του στρες σε οργανικό επίπεδο, όπως ταχυπαλμία, ταχυκαρδία, εφίδρωση, μυϊκή ένταση και δυσκολία στην αναπνοή, αλλά κυρίαρχο στοιχείο είναι μία κατάσταση στην οποία ζητά διαρκώς την βοήθεια των άλλων.

Care
Στα θύματα θα παραμείνουν κατάλοιπα για την υπόλοιπη ζωή τους, θα μπορέσουν να τα ξεπεράσουν;

Σ.Π.
Κοιτάξτε, τα θύματα που επέζησαν θα παρουσιάσουν πιθανώς αυτό που επιστημονικά περιγράφεται με τον όρο διαταραχή μετατραυματικού στρές, και αφορά άτομα που έχουν περάσει τέτοιες καταστάσεις που αναφέρονται με τον όρο γεγονότα ζωής (life events) και τους δημιουργούν για την υπόλοιπη ζωή μία συγκεκριμένη συμπτωματολογία που αφορά τόσο σωματικά συμπτώματα όσο και ψυχολογικά όπως αϋπνίες, επαναβίωση του γεγονότος, έντονο άγχος. Το αν θα εμφανίσουν αυτά τα συμπτώματα διαταραχής μετατραυματικού στρές, το οποίο είναι μια πραγματική ασθένεια, εξαρτάται από τις άμυνες που έχει το κάθε άτομο όσο και από το πόσο υποστηρικτικό είναι το κοινωνικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ζεί. Πάντως θα πρέπει να περιμένουμε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα από έξη μήνες μέχρι ένα χρόνο, για να μιλάμε για μετατραυματικό στρές.

Care
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για τη δημιουργία ψυχολογίας μαζικού φόβου στους αμερικανούς πολίτες;

Σ.Π.
Εχουμε παρακολουθήσει αντίστοιχες καταστάσεις και στη χώρα μας, μετά από τέτοιας βαρύτητας γεγονότα, που οδήγησαν τους έλληνες στο άδειασμα των σούπερ μάρκετ. Είναι πιθανό να δημιουργηθεί η ψυχολογική κατάσταση μαζικού φόβου και στους Αμερικανούς, τα αίτια του οποίου ξεφεύγουν από την ιατρογενή βάση όπως οι αντίστοιχες εξατομικευμένες καταστάσεις, αλλά πρέπει να τα αναζητήσουμε σε μία ευρύτερη κοινωνική βάση, εξαρτώνται από τα ΜΜΕ σε σημαντικό βαθμό και από την ασφάλεια που νοιώθουν οι πολίτες μέσα στο ίδιο τους το κράτος.

Care
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κοινωνικές επιπτώσεις στην αμερικανική κοινωνία, μια κοινωνία που πέραν της ελεύθερης οικονομίας θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί κλειστή, με την έννοια της προστατευμένης περιοχής;

Σ.Π.
Το γεγονός αυτό απέδειξε ότι καμία χώρα δεν πρέπει να θεωρείται προστατευμένη. Οι Αμερικανοί είχαν να νοιώσουν τέτοια συναισθήματα ανημπόριας από την εποχή του Βιετνάμ, παρότι η Αμερική είχε συνηθίσει να έχει θύματα συμμετέχοντας όμως σε επιχειρήσεις εκτός της γεωγραφικής της περιοχής. Δημιουργείται μια συνολικότερη ανασφάλεια στους πολίτες με την έννοια ότι βιώνουν την οδύνη μέσα στο σπίτι τους από τα συγκεκριμένα γεγονότα που όλοι βέβαια τα καταδικάζουμε. Αποδεικνύεται ότι ή έννοια της ασφάλειας και της προστασίας ενός λαού είναι ένα μείγμα πολιτικής που έχει να κάνει με τη διεθνή συμπεριφορά της χώρας όσο και με το πόσο εξοπλισμένη είναι αυτή η χώρα απέναντι σε τέτοιες καταστάσεις

Care
Η διεθνής εμπειρία σας από τους γιατρούς χωρίς σύνορα σας έχει δείξει την αλλαγή του καθημερινού τρόπου ζωής των απλών πολιτών μετά από τέτοιες κρίσεις;

Σ.Π.
Βέβαια. Οι αλλαγές συμβαίνουν τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο και εξαρτώνται από το πόσο ασφαλείς νοιώθουν μέσα στο ίδιο τους το κράτος. Η εμπειρία μου στη Λατινική Αμερική, στην Ασία και στην Αφρική μου έδειξε ότι οι απλοί πολίτες βιώνουν συναισθήματα ανασφάλειας και αποκτούν συμπτώματα εξάρτησης από την διεθνή κοινότητα. Οι χώρες που ανέφερα ήταν βέβαια φτωχές και οι κάτοικοι τους έτσι κι αλλιώς βίωναν μία πραγματική ανασφάλεια για το μέλλον τους. Δεν ξέρω αν θα συμβεί αυτό και στην Αμερική, αλλά πιστεύω ότι οι αμερικανοί πολίτες επιζητούν την στήριξη από την διεθνή κοινότητα, δε θέλουν να τους ξεχάσει ο κόσμος, θέλουν να ασχολούνται μαζί τους, να τους δίνουν παράδειγμα ιατρική βοήθεια ακόμη κι αν δεν τη χρειάζονται.

Care
Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε την ψυχολογική κατάσταση του θύτη καμικάζι;

Σ.Π.
Πρόκειται για ένα άνθρωπο που έχει χάσει τις ελπίδες του για την ζωή, δεν έχει να περιμένει τίποτα από το μέλλον, η ζωή δεν του δίνει καμία ευχαρίστηση και αντίθετα έχει να περιμένει πολλά πράγματα από το θάνατο. Ελπίζει ότι το μέλλον του, που είναι ζοφερό πάνω στη γη, όχι μόνο θα αλλάξει μετά θάνατο, αλλά θα είναι και λαμπρό μια και θα περιλαμβάνει μια θέση στον παράδεισο, δίπλα στους μάρτυρες. Αν τα αίτια δεν είναι θρησκευτικά αλλά ιδεολογικά θεωρεί ότι θα γράψει στην ιστορία το όνομά του με χρυσά γράμματα. Είναι μια αρρωστημένη κατάσταση που βασίζεται σε προσωπικές ψυχολογικές αιτίες αλλά κυρίως σε κοινωνικές αιτίες που δημιουργούν φαινόμενα όπως ο φανατισμός.

Care
Ποια είναι η ψυχολογία του ηγέτη τρομοκράτη που παίρνει τις αποφάσεις για τη ζωή και το θάνατο αθώων ανθρώπων;

Σ.Π.
Αν και τα αίτια προσιδιάζουν στον ηγέτη και στον απλό εκτελεστή, εδώ βρίσκουμε ένα διαφορετικό επίπεδο, όπου η δήθεν εξυπηρέτηση πανανθρώπινων ιδανικών καθαγιάζει τις πράξεις του. Θεωρώντας ότι βρίσκεται σε αδιέξοδο οποιασδήποτε δημιουργικής λογικής, προτιμά την επιλογή της καταστροφικής δράσης. Εδώ δεν υπάρχει οποιοδήποτε περιθώριο ανθρωπιστικής προσέγγισης μια και δεν πρόκειται για εικοσάχρονους που πιθανώς έχουν παρασυρθεί από την καλλιέργεια του απόλυτου φανατισμού, αλλά για ηγέτες που δεν έχουν περιθώρια σωφρονισμού ή θεραπευτικής προσέγγισης αλλά απαιτούν την αντιμετώπιση μόνο των μηχανισμών καταστολής.

Διαβάστε επίσης

• Χρήσιμες συμβουλές για το Πασχαλινό Τραπέζι
• Αξιόπιστη η μαστογραφία τονίζει ο Καθηγητής κ. Χ. Μαρκόπουλος
• Πρόσβαση στη μόρφωση για όλους. Μιλά στο Care η καθηγήτρια κ. Α. Καλαντζή
• Η ομορφιά στην υπηρεσία της υγείας
• Παγκόσμια Ημέρα Μαστογραφίας