Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Διάχυτη αποδιοργάνωση της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής του ήπατος, που χαρακτηρίζεται από ανάπτυξη συνδετικού ιστού (ίνωση) και αναγεννητικών όζων.

Παθογένεια

Η κίρρωση είναι το τελικό αποτέλεσμα κάθε χρόνιας βλάβης του ηπατικού κυττάρου. Είναι σοβαρή και μη αναστρέψιμη κατάσταση. Στο δυτικό κόσμο, η κίρρωση είναι η τρίτη αιτία θανάτου στις ηλικίες μεταξύ 45 και 65 ετών.

Ο βλαπτικός παράγοντας, προκαλεί αντίδραση του ήπατος που συνίσταται σε ανάπτυξη α) ίνωσης, (συνδετικού ιστού) και β) “αναγεννητικών όζων”, που είναι ανώμαλες αθροίσεις ηπατικών κυττάρων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η αύξηση της πίεσης στην πυλαία φλέβα του ήπατος, (πυλαία υπέρταση) και η προοδευτική ανάπτυξη ηπατικής ανεπάρκειας.

Αίτια

Τα συχνότερα αίτια της κίρρωσης είναι:

– Αλκοολισμός (το πιο συχνό).
– Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα Β και C.
– Αυτοάνοση ηπατίτιδα.
– Μεταβολικά νοσήματα, (αιμοχρωμάτωση, νόσος Wilson, έλλειψη α-1 αντιθρυψίνης).
– Παρατεταμένη απόφραξη χοληφόρων οδών, (δευτεροπαθής χολική κίρρωση).
– Χρόνια απόφραξη της ροής του φλεβικού αίματος του ήπατος, όπως σε θρόμβωση ηπατικών φλεβών (σύνδρομο Budd – Chiari).
– Πρωτοπαθής χολική κίρρωση.
– Φάρμακα και τοξίνες.
– ’γνωστης αιτιολογίας (κρυπτογενής).

Κάποια από τα παραπάνω αίτια κίρρωσης, (ιδιαίτερα η ηπατίτιδα Β και C), προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκίνου.

Πρόληψη

– Διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ.
– Διακοπή υπεύθυνων φαρμάκων ή άλλων τοξικών παραγόντων.
– Έγκαιρη διάγνωση κι αντιμετώπιση καταστάσεων που μπορούν να οδηγήσουν σε κίρρωση (π.χ. χρόνια ηπατίτιδα Β, C κ.λ.π.).

Κλινική εικόνα

Υπάρχει ενδεχόμενο να μην υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Προοδευτικά εμφανίζονται εκδηλώσεις ηπατικής ανεπάρκειας:

– Όψη πάσχοντος.
– Αδυναμία, εύκολη κόπωση, μυικές κράμπες.
– Απώλεια βάρους, ανορεξία, ναυτία, έμετοι.
– Διαταραχές της εμμήνου ρήσεως, (συνήθως αμηνόρροια), απώλεια της σεξουαλικής διάθεσης, στειρότητα.
– Γυναικομαστία στους άνδρες.
– Κοιλιακός πόνος ή αίσθημα βάρους στο δεξιό άνω πλάγιο της κοιλιάς, από διόγκωση του ήπατος, που μπορεί να εμφανιστεί σε 70% των ασθενών. Σε άλλες περιπτώσεις, το ήπαρ είναι δυνατόν να έχει μικρό μέγεθος, λόγω ρίκνωσής του και να μην ψηλαφάται.
– Ευρυαγγείες, ιδιαίτερα στο θώρακα (αραχνοειδείς σπίλοι).
– Ερυθρότητα παλαμών, (ηπατικές παλάμες).
– Ίκτερος υπάρχει σε κάποιες περιπτώσεις και ανάλογα με την αιτία της κίρρωσης.

Επιπλοκές της κίρρωσης:
– Ασκίτης, δηλαδή ύπαρξη ελεύθερου υγρού στην περιτοναϊκή κοιλότητα της κοιλιάς.
– Οίδημα, δηλαδή “πρήξιμο’ λόγω κατακράτησης υγρών που εμφανίζεται κυρίως στα κάτω άκρα.
– Διόγκωση του σπλήνα.
– Αιμορραγική διάθεση, δηλαδή τάση για εύκολες αιμορραγίες.
– Ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Είναι μία κατάσταση, στην οποία παρατηρείται αποδιοργάνωση της λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος, που οφείλεται σε βλαβερές ουσίες οι οποίες δεν είναι δυνατόν πλέον να αδρανοποιηθούν στο ήπαρ που ανεπαρκεί. Εκδηλώνεται με τρόμο, αδυναμία στήριξης, διαταραχή της ομιλίας και του επιπέδου της συνείδησης, κώμα.
– Αιμορραγία από ρήξη κιρσών του οισοφάγου, που εκδηλώνεται με αιματέμεση. Οι κιρσοί του οισοφάγου, δημιουργούνται λόγω της πυλαίας υπέρτασης που αναπτύσσεται.
– Βακτηριακή περιτονίτιδα, που εκδηλώνεται με ισχυρό κοιλιακό πόνο και πυρετό.
– Νεφρική ανεπάρκεια (ηπατονεφρικό σύνδρομο).

Διάγνωση

– Γίνεται με βιοψία ήπατος.

’λλα ευρήματα:
– Αναιμία, μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων.
– Μικρή αύξηση τρανσαμινασών, χολερυθρίνης, αλκαλικής φωσφατάσης.
– Μείωση της αλβουμίνης του ορρού.
– Παράταση του χρόνου προθρομβίνης.
– Το υπερηχογράφημα της κοιλιάς, που δείχνει το μέγεθος του ήπατος και του σπλήνα καθώς και την ύπαρξη ασκιτικού υγρού. Το TRIPLEX της πυλαίας φλέβας, είναι δυνατόν να δείξει την αυξημένη ροή αίματος.
– Η αξονική τομογραφία κοιλίας, η οποία διασαφηνίζει τη μορφολογική δομή του ήπατος και ανιχνεύει την ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκίνου.
– Η γαστροσκόπηση, δείχνει την ύπαρξη κιρσών του οισοφάγου (αν βέβαια υπάρχουν).
– Ο καθετηριασμός των ηπατικών φλεβών, επιβεβαιώνει την ύπαρξη πυλαίας υπέρτασης.

Αντιμετώπιση

Σε γενικές γραμμές είναι υποστηρικτική:

– Αποφυγή αλκοόλ και διαφόρων ηπατοτοξικών φαρμάκων και ουσιών.
– Προσεκτική διατροφή, με συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών και περιορισμό του άλατος, αν υπάρχει οίδημα. Περιορισμός του λευκώματος σε ύπαρξη ηπατικής εγκεφαλοπάθειας.
– Χορήγηση διουρητικών φαρμάκων σε ύπαρξη ασκίτη και οιδημάτων. Επίσης διενέργεια παρακεντήσεων κοιλίας, για αφαίρεση ασκιτικού υγρού με ταυτόχρονη ενδοφλέβια χορήγηση λευκωματίνης.
– Η βακτηριακή περιτονίτιδα χρειάζεται αντιμετώπιση στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια χορήγηση αντιβιοτικών.
– Αιμορραγίες λόγω της διαταραχής της πηκτικότητας, αντιμετωπίζονται με μεταγγίσεις φρέσκου κατεψυγμένου πλάσματος ή χορήγηση βιταμίνης Κ.
– Η αντιμετώπιση της πυλαίας υπέρτασης, της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας και των κιρσών του οισοφάγου, περιγράφεται στα αντίστοιχα κεφάλαια.
– Η μεταμόσχευση ήπατος είναι η μόνη οριστική θεραπεία της κίρρωσης. Πρέπει να εξετάζεται σαν θεραπευτική πιθανότητα σε συνεργασία με ηπατολογικό – μεταμοσχευτικό κέντρο, όταν βεβαίως υπάρχουν οι απαραίτητες ενδείξεις.

Διαβάστε επίσης

• Αύξηση των κιρρώσεων του ήπατος λόγω κατάχρησης αλκοόλ στους νέους
• Γενετική προσέγγιση της κίρρωσης του ήπατος
• Κύστεις ήπατος
• Εχινόκοκκος ήπατος
• Μεταστατικοί όγκοι ήπατος