Οι νέες τεχνολογίες και η εφαρμογή τους στις οφθαλμολογικές επεμβάσεις, υπόσχονται ένα καλύτερο αύριο στους ανθρώπους με προβλήματα όρασης, που αποτελούν ένα πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Η χρήση νέων μεθόδων με τη βοήθεια των λέιζερ, βρίσκεται στις καθημερινές συζητήσεις των ανθρώπων που θέλουν να απαλλαγούν από τα γυαλιά και τους φακούς επαφής. Θέλοντας να αποσαφηνίσουμε τις πραγματικές δυνατότητες της σύγχρονης οφθαλμολογίας μιλήσαμε με τον Επίκουρο Καθηγητή Οφθαλμολογίας κ. Δημήτρη Σιγανό για τη χρήση των λέιζερ και για τα νεώτερα δεδομένα της παρεμβατικής οφθαλμολογίας.

Care
Τρεις στους δέκα Ελληνες πάσχουν από μυωπία ενώ πέντε στους δέκα έχουν υπερμετρωπία. Η σύγχρονη οφθαλμολογία μπορεί να μειώσει αυτά τα ποσοστά;

Δημήτρης Σιγανός
H προσπάθεια έχει ξεκινήσει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Πράγματι τρεις στους δέκα Ελληνες έχουν μυωπία και οι περισσότερες επεμβάσεις της διαθλαστικής χειρουργικής, απευθύνονται σε αυτά τα άτομα. Πραγματικότητα είναι επίσης και το γεγονός ότι οι πέντε στους δέκα έχουν υπερμετρωπία, με τη διαφορά όμως ότι δεν έχουν όλοι ανάγκη από γυαλιά. Σήμερα πάντως, η διαθλαστική χειρουργική φροντίζει να λύνει και αυτό το πρόβλημα. Μάλιστα μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιείται σήμερα είναι Ελληνική.

Care
Οταν λέτε διαθλαστική χειρουργική τι εννοείτε;

Δ. Σ.
Διαθλαστική χειρουργική είναι ο τομέας της χειρουργικής που ασχολείται με τις διαθλαστικές ανωμαλίες, δηλαδή τη μυωπία, την υπερμετρωπία, τον αστιγματισμό και την πρεσβυωπία. Θα ήθελα εδώ να επισημάνω ότι οι τα άτομα που φορούν γυαλιά δεν έχουν πάθηση, δεν είναι άρρωστοι. Οι διαθλαστικές ανωμαλίες αποτελούν απλές ιδιομορφίες στην κατασκευή του ματιού και όχι παθήσεις.

Care
Είναι αλήθεια ότι η οφθαλμολογία δανείστηκε τεχνογνωσία από τη κατασκευή των μικροτσίπς των ηλεκτρονικών υπολογιστών;

Δ. Σ.
Η τεχνολογία έχει βοηθήσει σημαντικά στην εξέλιξη νέων μεθόδων που χρησιμοποιούνται στη σύγχρονη οφθαλμολογία. Αρκεί να σας πω ότι τα λέιζερ που χρησιμοποιούμε σήμερα για τη διόρθωση της μυωπίας και της υπερμετρωπίας, χρησιμοποιούν μία τεχνολογία με την οποία παρακολουθείται η κίνηση του ματιού σε πραγματικό χρόνο. Αυτή η μέθοδος εξελίχθηκε από ανθρώπους της ΝΑΣΑ, βάσει του προτύπου της παρακολούθησης των πυραύλων patriot. Ακριβώς αυτή τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε και στο μάτι.

Care
Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε τις μεθόδους και τα είδη των λέιζερ που εφαρμόζονται στην οφθαλμολογία;

Δ. Σ.
Η οφθαλμολογία ήταν η πρώτη ειδικότητα που χρησιμοποίησε λέιζερ. Μέσα στον όρο λέιζερ περιλαμβάνονται διαφορετικά είδη και εφαρμογές. Αλλο λέιζερ χρησιμοποιείται για τον αμφιβληστροειδή και τις περιπτώσεις ωχροπάθειας – και αυτό είναι κάτι πάρα πολύ καινούριο, η φωτοδυναμική θεραπεία – άλλο για τον αμφιβληστροειδή των διαβητικών, άλλο λέιζερ χρησιμοποιείται για το γλαύκωμα, άλλο είναι αυτό που χρησιμοποιείται στον κερατοειδή ακριβώς για τη διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών και άλλο είναι το λέιζερ που χρησιμοποιείται για την αφαίρεση του καταρράκτη. Αυτό είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο και γι΄αυτό καλό θα είναι να μην εντυπωσιάζεται ο κόσμος από την αφαίρεση του καταρράκτη με λέιζερ, καθώς πρόκειται για μία επέμβαση ακριβώς ίδια με τη φακοτομία. Μάλιστα, θα μπορούσα να πω, ότι η φακοτομία αυτή τη στιγμή έχει πολύ μεγαλύτερο πλεονέκτημα γιατί υπάρχει μεγαλύτερη εμπειρία και είναι το ίδιο ακίνδυνη και εξελιγμένη.

Care
Μπορούν όλοι οι ασθενείς να διορθώσουν τις διαθλαστικές τους ανωμαλίες με τη χρήση λέιζερ;

Δ. Σ.
Πάρα πολύς κόσμος, μπορώ να πω εννέα στους δέκα, έρχονται στο ιατρείο λέγοντας “θέλω να κάνω λέιζερ”. Κανονικά το ερώτημά τους θα έπρεπε να είναι “θέλω να διορθώσω τη μυωπία μου ή την υπερμετρωπία μου”. Επίσης μπορεί να έχεις τρεις ή τέσσερεις ασθενείς, που να έχουν ακριβώς τους ίδιους βαθμούς διαθλαστικής ανωμαλίας και ωστόσο να προτείνεις τέσσερεις διαφορετικές θεραπείες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κάποιες παράμετροι γίνονται φανερές μετά από τον εξονυχιστικό προεγχειρητικό έλεγχο.

Care
Πόσο κοστίζει μία διόρθωση μυωπίας με τη χρήση λέιζερ; Υπάρχει κάλυψη από τα ασφαλιστικά ταμεία;

Δ. Σ.
Κάλυψη ακόμα από τα ασφαλιστικά ταμεία δεν υπάρχει. Υπάρχει κάλυψη από κάποιες ιδιωτικές ασφάλειες. Η διόρθωση αυτή θεωρείται ακόμα ως καλλωπιστική επέμβαση, παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις, αυτό δεν ανταποκρίνεται στη πραγματικότητα. Το ποσό που στοιχίζει μία τέτοια διόρθωση κυμαίνεται από 250.000 έως 550.000 δρχ το μάτι. Αλλά πρέπει να αναφερθεί ότι με το ίδιο λέιζερ υπάρχουν δύο διαφορετικές μέθοδοι, η PRΚ, την οποία ο κόσμος εννοεί όταν αναφέρεται στα λέιζερ και η LASIΚ, η οποία χρησιμοποιεί το ίδιο λέιζερ αλλά έχει πάρα πολλά πλεονεκτήματα συγκριτικά με τη πρώτη.

Care
Σε τι συνίστανται οι δυο αυτές μέθοδοι;

Δ. Σ.
Η PRΚ χρησιμοποιείται για τη διόρθωση μυωπίας μέχρι και 6 βαθμών και υπερμετρωπίας μέχρι και 5 βαθμών, με ή χωρίς αστιγματισμό. Συνίσταται στην αφαίρεση αρχικά, ενός λεπτού στρώματος του κερατοειδούς. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας το λέιζερ, διαμορφώνουμε την επιφάνεια του κερατοειδούς, με βάση το μέγεθος των βαθμών που θέλουμε να διορθώσουμε. Από την άλλη πλευρά, το LASIΚ χρησιμοποιείται για τη διόρθωση μυωπίας μέχρι και 14 βαθμών και υπερμετρωπίας μέχρι και 5 βαθμών, με ή χωρίς αστιγματισμό. Για την τεχνική εκτός από το laser χρειάζεται και μια άλλη συσκευή που λέγεται μικροκερατόμος. Ο μικροκερατόμος δημιουργεί μία φέτα στην επιφάνεια του κερατοειδούς χωρίς να την τραυματίζει. Το laser δρα κάτω από τη φέτα αφού τη σηκώσουμε προσεκτικά κάτω από το χειρουργικό μικροσκόπιο. Η φέτα κλείνει και η επέμβαση τελειώνει. Τα πλεονεκτήματα είναι ότι δεν δημιουργείται τραυματισμός, δεν χρησιμοποιούνται ράμματα και η επούλωση γίνεται ταχύτερα και με λιγότερες επιπλοκές.

Care
Υπάρχει ηλικιακός περιορισμός στην εφαρμογή της νέας μεθόδου;

Δ. Σ.
Εμείς λέμε ότι τα λέιζερ καλό είναι να γίνονται από την ηλικία των 18 ετών και μετά. Ο λόγος δεν είναι ότι απαγορεύεται να γίνονται σε μικρότερη ηλικία. Για να ακριβολογήσω τα λέιζερ μπορούν να γίνονται από την ηλικία των 4 ετών. Η διαφορά είναι ότι στην ηλικία των 18 ετών θεωρούμε ότι η μυωπία σταθεροποιείται. Αυτός είναι και ο λόγος που κάνουμε τα λέιζερ τότε. Ωστόσο σήμερα υπάρχουν άτομα 15-16 ετών, που έρχονται και ζητούν να τους κάνουμε την απαραίτητη διόρθωση παρόλο που γνωρίζουμε ότι υπάρχει περίπτωση να παρουσιαστεί μία μικρή αύξηση μέχρι τα 18. Οι λόγοι μπορεί να είναι, για παράδειγμα, επαγγελματικοί. Κατά συνέπεια, η ηλικία δεν αποτελεί περιορισμό. Υπάρχει πάντως ένδειξη να γίνεται και σε παιδάκια μικρά και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις είναι καλύτερο να γίνεται συντομότερα. Για παράδειγμα εάν ένα παιδί έχει 8 βαθμούς στο ένα μάτι και τίποτα στο άλλο, σε περίπτωση που το μάτι αφεθεί, θα τεμπελιάσει για όλη του τη ζωή. Το τεμπέλιασμα αυτό θεραπεύεται μέχρι την ηλικία των 6 ετών. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει η διόρθωση, έστω και αν η διαθλαστική ανωμαλία αυξηθεί μετά, οπότε και μπορεί να ακολουθήσει μία συμπληρωματική επέμβαση.

Care
Καταστάσεις όπως η εγκυμοσύνη, ή η χρήση κάποιων φαρμάκων, όπως τα αντισυλληπτικά, μπορούν να επηρεάσουν τη διαθλαστική ικανότητα του οφθαλμού ή την θεραπευτική αντιμετώπισή τους;

Δ. Σ.
Γενικά, σε οποιαδήποτε μέθοδο διόρθωσης των διαθλαστικών ανωμαλιών, εάν κάποια ασθενής παίρνει αντισυλληπτικά χάπια, της συνιστούμε πάντα να τα σταματήσει για ένα δίμηνο και μετά να εξεταστεί. Αυτό γίνεται γιατί όσο λαμβάνει τα αντισυλληπτικά, η διαθλαστκή της ανωμαλία μπορεί να είναι κατά 1-2 βαθμούς αυξημένη. Έτσι δεν είναι δυνατό να γίνει ακριβής διόρθωση. Επίσης η εγκυμοσύνη δημιουργεί μία αύξηση στη μυωπία η οποία είναι παροδική. Ετσι κι αλλιώς απαγορεύεται να κάνουμε επεμβάσεις κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Care
Μία κλασσική επέμβαση διόρθωσης μυωπίας πόσο χρόνο διαρκεί και σε πόσες μέρες ο ασθενής πάει σπίτι του ή στη δουλειά του;

Δ. Σ.
Θα σας μιλήσω για τη μέθοδο Lasic καταρχήν, γιατί είναι ελληνική μέθοδος και διεθνώς αποτελεί το 95% των επεμβάσεων, που γίνονται στη διαθλαστική χειρουργική. Δυστυχώς στην Ελλάδα αποτελεί μόνον το 5-6 %. Αντίθετα η PRK, η άλλη μέθοδος που αναφέραμε, η οποία έχει ως μόνο πλεονέκτημα το γεγονός ότι είναι φθηνότερη, αποτελεί το 95%. Ο ασθενής με τη μέθοδο Lasic κάνει τη διόρθωση σήμερα και την επόμενη μέρα μπορεί να πάει στη δουλειά του. Με την άλλη μέθοδο, ο ασθενής θα πάει στη δουλειά του μετά από 8 ημέρες.

Care
Συνδυαστικές ανωμαλίες δηλαδή μυωπία και αστιγματισμός μπορούν να αντιμετωπιστούν ταυτόχρονα;

Δ. Σ.
Φυσικά. Η μυωπία με τον αστιγματισμό για παράδειγμα με τη μέθοδο Lasik διορθώνονται ταυτόχρονα. Σήμερα και οι επεμβάσεις καταρράκτου είναι διαθλαστικές επεμβάσεις, δηλαδή κάνεις την επέμβαση του καταρράκτη και διορθώνεις μαζί και κάποιο αστιγματισμό. Ο,τιδήποτε υπόλοιπο μείνει, μπορείς να το διορθώσεις με λέιζερ.

Care
Ποιες είναι οι νεώτερες εξελίξεις στην σύγχρονη παρεμβατική οφθαλμολογία;

Δ. Σ.
Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι στην υπερμετρωπία υπάρχει σήμερα κάτι πάρα πολύ καινούριο. Πρόκειται για ενδοκερατοειδικά ενθέματα, δηλαδή κάτι μικρούς φακούς, τα οποία δε μπαίνουν μέσα στο μάτι, αλλά μπαίνουν μέσα στον κερατοειδή χιτώνα και δίνουν εκπληκτική όραση. Δίνουν πάρα πολύ καλή διόρθωση στους υπερμέτρωπες, πολύ καλύτερη και από τη LASIK. Είμαστε ένα από τα 8 κέντρα στο κόσμο όπου διενεργείται αυτή η μέθοδος. Στην Ελλάδα το κέντρο μας, είναι το μόνο που είναι αναγνωρισμένο από το FDA για να εφαρμόζει τη μέθοδο αυτή. Επίσης υπάρχει και κάτι που δεν το γνωρίζει μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Σε μία πάθηση που λέγεται κερατόκωνος, ο κεραοτοειδής αντί να είναι σφαιρικός μοιάζει με κώνο. Σήμερα υπάρχουν ενδοκαερατοειδικοί δακτύλιοι, που τοποθετούνται στο κερατοειδή διορθώνοντας την ανωμαλία. Είναι μια μέθοδος που έχει σώσει πάρα πολύ κόσμο τόσο από τους σκληρούς φακούς επαφής όσο και από τις μεταμοσχεύσεις. Ασθενείς που είναι έτοιμοι να κάνουν μεταμόσχευση την έχουν αποφύγει χάρη σε αυτούς τους ενδοκερατοειδικούς δακτυλίους.

Care
Ποια είναι η αποδοχή των γιατρών στις νέες μεθόδους;

Δ. Σ.
Σήμερα όλο και περισσότεροι οφθαλμίατροι ζητούν να γνωρίσουν τη διαθλαστική χειρουργική από κάθε πλευρά καθώς, όπως αναφέρθηκε οι 8 στους 10 Ελληνες πάσχουν από διαθλαστικές ανωμαλίες. Δεν θα ξεχάσω τα πρώτα χρόνια όταν αντιμετωπιζόμασταν με τρομερή καχυποψία.

Care
Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας της μεθόδου, με την έννοια της διόρθωσης της διαθλαστικής ανωμαλίας;

Δ. Σ.
Το θέμα της επιτυχίας αφορά στο κατά πόσο ο ασθενής θα χρειάζεται να φορέσει γυαλιά μετά την επέμβαση. Περίπου το 90% αποκτά όραση χωρίς γυαλιά τουλάχιστο 5/10, αρκετή για να μην εξαρτάται κανείς από τα γυαλιά. Φυσικά παίζουν ρόλο και οι βαθμοί μυωπίας που έχει ο καθένας. Για παράδειγμα, εάν κάποιος έχει μυωπία μέχρι 3 βαθμούς μπορεί μετά τη διόρθωση να παρουσιάσει +/-0.25 βαθμούς, εάν έχει μέχρι 6, μπορεί να είναι μέσα στο +/-0.5, ενώ από τους 6-10 βαθμούς μπορεί να είναι μέσα στο +/-1. Αλλά υπάρχει και το πλειονέκτημα ότι με τη μέθοδο λέιζερ μπορείς να κάνεις διορθωτική επέμβαση αργότερα. Μάλιστα σε ένα 5-8% που μπορεί να χρειαστεί διορθωτική επέμβαση, αυτή δεν γίνεται πριν περάσουν 6 μήνες από την πρώτη. Υπάρχουν ωστόσο και εξαιρέσεις, όπου μπορεί η διορθωτική επέμβαση να γίνει και νωρίτερα. Εάν ορίσουμε ως αποτυχία την εμφάνιση κάποιων επιπλοκών, θα πρέπει να πούμε ότι το ποσοστό για τη LASIK, είναι πολύ κοντά στο 1%. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχει επέμβαση που να μην έχει επιπλοκές. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι πρόκειται για επιπλοκές που αντιμετωπίζονται, χωρίς να αφήνουν μόνιμες συνέπειες. Εξαιρέσεις του 0,1%, όπου μπορεί να υπάρξει κάποια μείωση της οπτικής ικανότητας υπάρχουν, αλλά η πιθανότητα αυτή είναι πάρα πολύ μικρή.

Care
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για βιονική όραση μπροστά στη νέα χιλιετία;

Δ. Σ.
Η αλήθεια είναι ενώ σήμερα η οπτική ικανότητα μετράται στα δέκατα, λέγοντας ότι έχουμε 7/10, 8/10, 9/10, 10/10, ο στόχος για το 2010 είναι να έχουμε οπτική οξύτητα 20/10. Βέβαια ο στόχος αυτός περιορίζεται από τη μητέρα φύση. Μπορεί να φθάσουμε σε αυτό το σημείο αλλά είναι πάρα πολύ δύσκολο καθώς εξαρτάται και από άλλους σημαντικούς παράγοντες.

Care
Τα γυαλιά και οι φακοί επαφής θα αποτελέσουν σύντομα παρελθόν;

Δ. Σ.
Ναι, μπορούμε να το πούμε αυτό, παρόλο που δεν έχουμε βρει ακόμα κάτι που να αντικαθιστά τα γυαλιά ηλίου. Υπάρχουν όμως παθήσεις όπου χρειάζονται ακόμη γυαλιά αλλά πιστεύουμε ότι θα έχουμε σύντομα πολύ καλά αποτελέσματα.

---

Σύντομο βιογραφικό
Δημήτρης Σιγανός MD PhD, Επ. Καθηγητής Οφθαλμολογίας
e-mail: siganos@vlemma.com
http://www.vlemma.com

O κ. Δημήτρης Σιγανός, Επ. Καθηγητής Οφθαλμολογίας θεωρείται διεθνώς από τους πρωτοπόρους στη LASIK και στη διαθλαστική χειρουργική. Είναι επίσης επίσημος εκπαιδευτής καταρράκτου (της Ελβετικής Εταιρείας Oertli) και ενδοφακών επαφής για τη διόρθωση μυωπίας, υπερμετρωπίας και αστιγματισμού (της Αμερικανικής STAAR). Επί περίπου μία δεκαετία ήταν υπεύθυνος του τμήματος διαθλαστικής χειρουργικής και μεταμοσχεύσεων κερατοειδούς του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Είναι εκπρόσωπος στην Ελλάδα της Διεθνούς Εταιρείας Διαθλαστικής Χειρουργικής (ISRS, International Society of Refractive Surgery) και μέλος της Επιτροπής Διαθλαστικής Χειρουργικής της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Χειρουργών Καταράκτου και Διαθλαστικής Χειρουργικής (ESCRS, European Society of Cataract & Refractive Surgeons). Είναι επίσης πρόεδρος της Επιτροπής Διαθλαστικής Χειρουργικής της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφθαλμίων Φακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής.

Είναι μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του Eurotimes, του επίσημου περιοδικού της ESCRS (European Society of Cataract & Refractive Surgeons) και κριτής έγκυρων διεθνών οφθαλμολογικών περιοδικών (“Ophthalmology”, “Journal of Refractive Surgery”, “Journal of Cataract & Refractive Surgery”, “Laser in Surgery Medicine” κ.α.

Διαβάστε επίσης

• Χρήσιμες συμβουλές για το Πασχαλινό Τραπέζι
• Αξιόπιστη η μαστογραφία τονίζει ο Καθηγητής κ. Χ. Μαρκόπουλος
• Πρόσβαση στη μόρφωση για όλους. Μιλά στο Care η καθηγήτρια κ. Α. Καλαντζή
• Η ομορφιά στην υπηρεσία της υγείας
• Παγκόσμια Ημέρα Μαστογραφίας