Αλλεργία, ένας χώρος με πολλά ερωτηματικά για την Ιατρική και αρκετή ταλαιπωρία για πολλούς από εμάς. Ενα πρόβλημα με σκοτεινή αιτιολογία, που σπάνια προκαλεί σοβαρές διαταραχές, αλλά από την άλλη πλευρά μπορεί να μας αναστατώσει και να μας ταλαιπωρήσει. Από την ετυμολογική προσέγγιση του όρου ‘αλλεργία’ (άλλο + έργο), αντιλαμβάνεται κανείς οτι πρόκειται για μια παράξενη, απρόσμενη αντίδραση σε ένα ερέθισμα που σε κανονικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να συμβεί. Εδώ το ανοσολογικό σύστημα φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο. Ρόλο που αποτελεί αντικείμενο εντατικής επιστημονικής έρευνας τις τελευταίες δεκαετίες. Ο βασικός μηχανισμός περιλαμβάνει μια ουσία που φαίνεται να προκαλεί την αλλεργική αντίδραση και γι΄ αυτό λέγεται αλλεργιογόνο. Υπό φυσιολογικές συνθήκες η ουσία αυτή δεν προκαλεί κάποια παθολογική κατάσταση. Σε άτομα όμως που είναι επιρρεπή στην αλλεργία πυροδοτεί ένα μηχανισμό κατά τον οποίο οι ‘στρατιώτες της άμυνας του οργανισμού’, τα αντισώματα συνδέονται μαζί της (με το αλλεργιογόνο) με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται ουσίες, όπως η ισταμίνη και οι προσταγλανδίνες. Οι ουσίες αυτές προκαλούν τα φαινόμενα μιας αλλεργικής αντίδρασης. Οι ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργία (να λειτουργήσουν δηλαδή σαν αλλεργιογόνα) είναι πολλές. Από τη σκόνη και τη γύρη των λουλουδιών μέχρι το μαλλί των ρούχων και το τρίχωμα των ζώων, αλλά ακόμη και φάρμακα, κάποιες τροφές και άλλες ουσίες μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις.

Πως εκδηλώνεται συχνότερα

Οι αλλεργικές αντιδράσεις μπορεί να έχουν μεγάλη ποικιλία εκδηλώσεων. Η πιο γνωστές είναι οι δερματικές εκδηλώσεις. Το εξάνθημα, αυτές οι ενοχλητικές κοκκινίλες που παρουσιάζουν φαγούρα (κνησμό) είναι από τις συχνότερες. Η αλλεργική ρινίτιδα ταλαιπωρεί πολλούς και ιδιαίτερα την άνοιξη μιας και πολλές ουσίες μπορεί να λειτουργήσουν σαν αλλεργιογόνα. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα είναι ακόμα μια γνωστή εκδήλωση (ενοχλητική φαγούρα και κοκκινίλα στα μάτια). Αλλά ακόμα και συστηματικά νοσήματα, όπως το άσθμα είναι κατά βάση αλλεργικά νοσήματα. Φαίνεται οτι κάθε άνθρωπος μπορεί να αντιδρά με διαφορετικό τρόπο. Γι΄ αυτό η ριζική αντιμετώπιση και η θεραπεία της αλλεργίας δεν είναι μια εύκολη υπόθεση.

Υπάρχει αποτελεσματική διάγνωση;

Το ερώτημα που τίθεται τις περισσότερες φορές είναι το τι προκάλεσε την αλλεργική αντίδραση. Αυτό δεν είναι εύκολο να απαντηθεί.

Τα διάφορα δερματικά test ευαισθησίας, η μέτρηση της ανοσοσφαιρίνης IgE στο αίμα και άλλες εργαστηριακές δοκιμασίες είναι χρήσιμες διαγνωστικές μέθοδοι, αλλά δεν φαίνεται να απαντούν πάντα αποτελεσματικά στη διάγνωση και τη διερεύνηση της αλλεργίας. Ακόμα τα αποτελέσματά τους δεν είναι ανάλογα της πιθανότητας να ξανασυμβεί αλλεργική αντίδραση σε ένα άτομο, ούτε και της βαρύτητας που θα έχει.

Ποιά φάρμακα είναι διαθέσιμα;

Τα αντιισταμινικά, τα αγγειοσυσπαστικά του ρινικού βλεννογόνου και σπανιότερα τα κορτικοειδή (οι διάφορες μορφές της κορτιζόνης) είναι τα σημαντικότερα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται. Σε σπάνιες περιπτώσεις και μόνο στο Νοσοκομείο είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν φάρμακα όπως η αδρεναλίνη για μια επείγουσα επιπλοκή που λέγεται αλλεργικό shock.

Η θεραπεία απευαισθητοποίησης (ανοσοθεραπεία) είναι μια μέθοδος που εφαρμόζεται σε ειδικές περιπτώσεις. Η αρχή της μεθόδου είναι η προσπάθεια να μην προκαλεί πλέον αλλεργική αντίδραση ένα αλλεργιογόνο, μέσα από τη σταδική χορήγηση αυξημένων δόσεων της συγκεκριμένης ουσίας. Η ανάπτυξή της και οι περαιτέρω εξελίξεις στον ευρύτερο τομέα της Αλλεργιολογίας είναι πιθανό να παρέχουν δραστικές λύσεις για το πρόβλημα ‘αλλεργία’ στο μέλλον.

Τι πρέπει να προσέχουμε

Ατομα που έχουν παρουσιάσει αλλεργικές αντιδράσεις στο παρελθόν, αυτοί ή και συγγενείς τους πρώτου βαθμού, θα πρέπει να αποφεύγουν την έκθεση στη γύρη των λουλουδιών (και ειδικότερα την άνοιξη). Ακόμα θα πρέπει να αποφεύγεται η χρήση φαρμάκων χωρίς να έχει ενημερωθεί ο γιατρός για το ιστορικό αλλεργίας, καθώς και η υπερβολική χρήση καλλυντικών, βαφών για τα μαλλιά και τροφών που έχουν συντηρητικά.

Σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, τα φαινόμενα μπορεί να είναι σοβαρότερα. Μια σοβαρή επιπλοκή είναι το οίδημα (πρήξιμο) του λάρυγγα που θα προκαλέσει βραχνάδα και δύσπνοια. Αυτά τα φαινόμενα πρέπει να μας ανησυχήσουν και να ζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Μετά την εκδήλωση μιας αλλεργικής αντίδρασης ο γιατρός θα μας δώσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και θα μας συστήσει την αποφυγή της έκθεσης σε κοινά αλλεργιογόνα. Είναι χρήσιμο για τις επόμενες δύο τρείς μέρες να αποφεύγει κανείς τροφές με πρωτεϊνες υψηλής θερμιδικής αξίας, όπως το γάλα, το ψάρι το αυγό και τη σοκολάτα, καθώς επίσης και τρόφιμα που ενδέχεται να περιέχουν συντηρητικά (κονσέρβες κλπ).

Το σημαντικότερο λοιπόν είναι το κάθε άτομο να αναγνωρίζει με βάση την εμπειρία του τι τον ενοχλεί, ποιό είναι το υπεύθυνο αλλεργιογόνο και να το αποφεύγει. Αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Γιατί οι ουσίες που μπορούν να λειτουργήσουν σαν αλλεργιογόνα είναι πολλές.