Μία ατάκα από τους «Ιππότες της Ελεεινής Τραπέζης» των Μόντι Πάιθον, στην οποία ένας από τους ήρωες κινδυνεύει να θαφτεί ζωντανός, έδωσε το όνομα στο γονίδιο Indy, δηλαδή «I’m not dead yet», το οποίο όταν τροποποιηθεί αυξάνει σημαντικά τη διάρκεια ζωής της Drosophila και ίσως οδηγήσει και στην παράταση της ανθρώπινης ζωής. Η σύνδεση μεταξύ γονιδίων και διάρκειας ζωής είναι αδιαμφισβήτητη. Ποια είναι όμως τα γονίδια που σχετίζονται με την μακροζωΐα και ποιοι οι παράγοντες που τα ενεργοποιούν; Η προσπάθεια των επιστημόνων έχει στραφεί, μέσω της γενετικής μηχανικής και της εκλεκτικής αναπαραγωγής, στην παράταση του χρόνου ζωής πειραματόζωων. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσπάθειας είναι η μύγα των φρούτων (drosophila melanogaster), η οποία χρησιμοποιείται από τους γενετιστές ως οργανισμός – μοντέλο.

Από τον Μαθουσάλα στον Indy

Τα γονιδιώματα της Drosophila και του ανθρώπου παρουσιάζουν ομοιότητες έως και 70% περίπου. Κατά το παρελθόν είχε ανακαλυφθεί ένα γονίδιο, το οποίο ονομάστηκε «Μαθουσάλας» και μπορεί να αυξήσει τη διάρκεια ζωής της μύγας κατά 35%. Στο πανεπιστήμιο Irvine, της Καλιφόρνια, ο πρωτοπόρος βιολόγος Michael Rose, κατόρθωσε να παρατείνει την ζωή επεμβαίνοντας στις συνθήκες αναπαραγωγής και επώασης των αυγών της δροσόφιλα. Ένας άλλος ερευνητής του ιδίου πανεπιστημίου, ο Robert Tyler, ανακάλυψε ότι η ύπαρξη παραλλαγής μιας αντι-οξειδωτικής πρωτεϊνης παρατείνει την ζωή της δροσόφιλα.

Πρόσφατα, αμερικανοί ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Στίβεν Χέλφαντ, στο Φάρμινγκτον του Κονέκτικατ, ανακάλυψαν την ύπαρξη ενός γονιδίου. Οι μύγες που έφεραν μεταλλαγές σε ένα από τα δύο αντίγραφα του γονιδίου διπλασίασαν τον χρόνο ζωής τους. Οι μεταλλαγές αυτές προκαλούσαν μείωση της πρόσληψης ενέργειας από τα κύτταρα, τα ανάγκαζαν δηλαδή να «κάνουν δίαιτα», μειώνοντας τον μεταβολισμό τους. Οι μύγες με το μεταλλαγμένο γονιδιακό προφίλ, εκτός του ότι έζησαν διπλάσιο χρόνο ζωής, είχαν φυσιολογική δραστηριότητα και καλή ποιότητα ζωής, ενώ σύμφωνα με την δρ. Μπλάνκα Ροτζίνα, οι θηλυκές μύγες γέννησαν 700 αυγά πάνω από το μέσο όρο των φυσιολογικών μυγών.

Η ανακάλυψη του Indy συνηγορεί υπέρ της άποψης ότι η επιβράδυνση του μεταβολισμού παρατείνει τη ζωή. Οι πρωτεΐνες που παράγει θα μπορούσαν να γίνουν ο μοριακός στόχος νέων φαρμάκων που επιβραδύνουν τον μεταβολισμό και παρατείνουν τη ζωή του ανθρώπου μέχρι τα 150 χρόνια. Αν και η έρευνα απέχει ακόμη πολύ από τη δημιουργία ενός τέτοιου φαρμάκου, ο δρ. Χέλφαντ θεωρεί ότι μία τέτοια προσέγγιση όχι μόνο θα παρέτεινε τη ζωή, αλλά θα καταπολεμούσε και την παχυσαρκία.

Η ανακάλυψη του Indy ίσως προσφέρει στο μέλλον μία εναλλακτική λύση στην αυστηρή δίαιτα με σκοπό την παράταση της ζωής χωρίς απώλεια της ζωτικότητας. Σημαντική είναι και η παρατήρηση των ερευνητών ότι εάν και τα δύο αντίγραφα του Indy φέρουν τη μεταλλαγή, η διάρκεια της ζωής μειώνεται αντί να παραταθεί. Η διαπίστωση αυτή είναι ενδεικτική των δυσκολιών που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι ερευνητές στην προσπάθειά τους να επιδράσουν με ελεγχόμενο τρόπο στο μεταβολισμό.

Διαβάστε επίσης

• Αγχωτικό γονίδιο
• Γονίδιο – κλειδί στην μάχη κατά του AIDS
• Γονίδιο τριπλασιάζει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα σε καπνιστές
• Γονίδιο, ανοίγει νέες προοπτικές στην αντιμετώπιση του πόνου
• Γονίδιο υπεύθυνο για το 10% των περιπτώσεων ανδρικής υπογονιμότητας