Η εγκυμοσύνη προστατεύει τη γυναίκα από την εμφάνιση ψυχικών διαταραχών, παρά το γεγονός ότι μπορεί να έχει σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις στην μητέρα. Σε πρόσφατη επιστημονική συνάντηση με θέμα ’ψυχιατρικά σύνδρομα στην μαιευτική και γυναικολογία’ ο γυναικολόγος- μαιευτήρας κ. Κώστας Ζαχαράκης δήλωσε ότι την ψυχολογία της εγκύου επηρεάζουν σημαντικά οι ορμονικές μεταβολές, οι αλλαγές που επέρχονται στο σώμα της, στις δραστηριότητες της και στις ισορροπίες της σχέσης με τον σύντροφό της. Οπως όμως δείχνουν επιδημιολογικές μελέτες, η εγκυμοσύνη συνήθως αποτρέπει το ενδεχόμενο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών. Εξαίρεση αποτελούν εκείνες οι περιπτώσεις, στις οποίες προϋπάρχει κάποια ψυχική διαταραχή, καθώς και οι περιπτώσεις ανήλικων μητέρων που βιώνουν την εγκυμοσύνη τους κατά τρόπο ιδιαίτερα ψυχοπιεστικό εξαιτίας κοινωνικών, προσωπικών και οικονομικών παραγόντων, με αρκετά συχνό επακόλουθο την απόπειρα αυτοκτονίας.

.

Σύμφωνα με τον κ. Ζαχαράκη, η πιο επικίνδυνη περίοδος για εμφάνιση ψυχολογικών προβλημάτων είναι η περίοδος των 6-12 μηνών μετά τον τοκετό: Κατά την λοχεία, δηλαδή την περίοδο που ακολουθεί τον τοκετό, μπορούν να εμφανισθούν διάφορα σύνδρομα, όπως είναι η θλίψη της μητρότητας (maternity blues), η ψύχωση της λοχείας και η κατάθλιψη. Η θλίψη της μητρότητας (maternity blues), εμφανίζεται στο 50-80% των λεχωϊδών. Βέβαια δεν έχει τέτοια βαρύτητα και διάρκεια ώστε να μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ψυχική διαταραχή. Συνήθως παρουσιάζεται μετά την τρίτη ημέρα της λοχείας και υποχωρεί χωρίς καμία θεραπεία μετά από μία περίπου εβδομάδα. Χαρακτηρίζεται από κλάμα, ευερεθιστότητα, απότομες αλλαγές της διάθεσης ή ακόμα και ευφορία. Συνήθως δεν απαιτεί φαρμακευτική αγωγή αλλά αρκεί η υποστήριξη και η ενημέρωση.
Η ψύχωση της λοχείας σε πρωτοτόκες γυναίκες εμφανίζεται σε συχνότητα 1-2 στις 1.000 γεννήσεις. Σε γυναίκες που έχει ήδη εμφανισθεί ένα τέτοιο επεισόδιο, υπάρχει 35% πιθανότητα επανεμφάνισης της διαταραχής μετά από πιθανή επόμενη γέννα. Συνήθως εμφανίζεται μέσα στις πρώτες δύο εβδομάδας μετά τη γέννα. Τα αίτια της ψύχωσης της λοχείας είναι σύνθετα, θεωρείται δηλαδή ότι ευθύνονται γενετικοί, βιολογικοί (κυρίως ορμονικοί), ψυχολογικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες. Η ψύχωση της λοχείας χαρακτηρίζεται από ανησυχία, διέγερση, αϋπνία, σύγχυση, ψευδαισθήσεις ή και παραληρητικές ιδέες (όπως π.χ. ‘το νεογέννητο είναι νεκρό’, ‘δεν έχω γεννήσει’ κλπ). Συχνά υπάρχει διαταραχή του συναισθήματος (καταθλιπτικού ή μανιακού τύπου). Οι σοβαρότεροι κίνδυνοι που υπάρχουν στην ψύχωση της λοχείας είναι η μητέρα να σκοτώσει το νεογνό (συμβαίνει περίπου στο 4% τον περιπτώσεων) ή να αυτοκτονήσει. Πρόκειται για μία σοβαρή ψυχική διαταραχή που απαιτεί άμεση και αποτελεσματική ψυχιατρική αντιμετώπιση.
Η κατάθλιψη της λοχείας εμφανίζεται συνήθως στις πρώτες έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό, ενώ η συχνότητά της κυμαίνεται στο 10-15%. Χαρακτηρίζεται από μελαγχολικό συναίσθημα, αϋπνία, αδυναμία συγκέντρωσης, έλλειψη ή περιορισμό των ενδιαφερόντων και των δραστηριοτήτων, απαισιοδοξία για το μέλλον. Η επαρκής ψυχιατρική αντιμετώπιση επιταχύνει την αποδρομή αυτής της διαταραχής και προφυλάσσει από ενδεχόμενη υποτροπή.

Ο κ. Ζαχαράκης, τονίζει ότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα με μικτά γυναικολογικά και ψυχολογικά συμπτώματα και αίτια. Για παράδειγμα, το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο, οι διαταραχές που παρουσιάζονται κατά την εμμηνόπαυση αλλά και οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες της γυναίκας. Το προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο χαρακτηρίζεται από άγχος, ανησυχία, ευερεθιστότητα, μελαγχολική διάθεση, συναισθηματική ευμεταβλητότητα, απάθεια, σωματικά συμπτώματα (φούσκωμα του στήθους, μυϊκούς πόνους, πονοκεφάλους κ.α.) και εμφανίζεται χαρακτηριστικά την τελευταία εβδομάδα πριν την έμμηνο ρύση, ενώ υποχωρεί αφού αυτή αρχίσει . Τα αίτια και στην περίπτωση αυτή είναι μικτά (γενετικά, βιολογικά, ψυχολογικά, περιβαλλοντικά) ενώ διάφορα ψυχοτρόπα φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά κ.α.) και ψυχοθεραπείες χρησιμοποιούνται, μεταξύ άλλων, για την αντιμετώπιση του συνδρόμου. Οι ψυχικές διαταραχές κατά την εμμηνόπαυση έχουν συνήθως συμπτώματα αγχώδη, καταθλιπτικά και από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Ψυχιατρικά αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπείες και ψυχοεκπαίδευση.

Τέλος, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες που παρουσιάζονται στις γυναίκες (διαταραχές στη διέγερση, κολποσπασμός, ανοργασμία κλπ) μπορούν να οφείλονται σε γυναικολογικούς, ορμονικούς ή άλλους οργανικούς παράγοντες, πολύ συχνά όμως τα αίτια είναι ψυχολογικά. Για την αντιμετώπισή τους χρησιμοποιούνται διάφορες θεραπευτικές τεχνικές (sex therapy, θεραπεία ζεύγους, ατομικές ψυχοθεραπείες, ψυχοεκπαίδευση κ.α.).

Διαβάστε επίσης

• Αν σκέφτεστε να μείνετε έγκυος…
• Τερηδόνα και ουλίτιδα της κύησης
• Εγκυμοσύνη και ερυθρά
• Θυμόμαστε το προφυλακτικό όλο το χρόνο κι όχι μόνο στις 13 Φεβρουαρίου
• Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: η σωστή παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά από νωρίς