Εδώ και μερικά χρόνια γίνεται λόγος γιά καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις λιγότερο τραυματικές,με την χρήση μικροτέρων τομών,ειδικών εργαλείων ,οπτικών ινών για video κλπ.Και όλα αυτά βέβαια θα έχουν σαν αντανάκλαση μειωμένο κόστος,λιγότερο πόνο και μετεγχειρητικές δυσκολίες για τον άρρωστο,βελτιωμένη αισθητική και τέλος ταχύτερη λειτουργική επανένταξη του χειρουργημένου ασθενούς στην εργασία και το σπίτι του.Υπάρχει όμως πολύς σκεπτικισμός ακόμη γιά την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου,κυρίως γιατί δεν υπάρχουν αποτελέσματα από μακροχρόνιο follow-up καθώς και πολυκεντρικές μελέτες σχετικά.

Αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by-pass)

Προσπαθώντας κανείς να περιγράψει την τεχνική αντιμετωπίζει κατ’αρχήν σύγχυση στην ορολογία.Για μερικούς ο όρος περιορισμένης έκτασης χειρουργική της καρδιάς είναι συνώνυμος με την τέλεση της επέμβασης χωρίς την ανάγκη να τεθεί ο άρρωστος σε εξωσωματική κυκλοφορία,ενώ γιά άλλους σημαίνει κυρίως την τέλεση της επέμβασης με πολύ μικρότερες τομές.Αυτές οι δύο «σχολές» χειρουργικής σκέψης και τεχνικής που έχουν προκύψει έχουν να επιδείξουν, η καθεμία ξεχωριστά, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.
Η πρώτη σχολή είναι τεχνικά απαιτητική και προυποθέτει πολύ καλή «ακινητοποίηση» της καρδιάς για να επιτευχθεί ακρίβεια στις αναστομωτικές ραφές.Οσον αφορά στις τομές υπάρχουν πολλές τεχνικές εν εξελίξει που περιλαμβάνουν την κλασσική μέση στερνοτομή,την μερική στερνοτομή και την μερική πρόσθια θωρακοτομή(τεχνική LAST) οριζοντίως ή καθέτως και αναλόγως της επέμβασης στο αριστερό ή δεξιό ημιθωράκιο.Οταν υπάρχει ανάγκη γιά χρήση της έσω μαστικής αρτηρίας (που βρίσκεται μέσα στον θώρακα) ως μοσχεύματος,αυτό μπορεί να γίνει ή με άμεση όραση ή μέσω βιντεοσκόπησης απο υψηλής τεχνολογίας συσκευές με οπτικές ίνες.Η «ακινητοποίηση» της καρδιάς στο χειρουργικό πεδίο γίνεται είτε μηχανικά με ραφές,ή φαρμακευτικά (b-blockers,adenosine,Ca antagonists) ή τέλος νευρολογικά μέσω διέγερσης του πνευμονογαστρικού νεύρου.Γιά την δημιουργία των αναστομώσεων τέλος χρησιμοποιούνται κλασσικά ράμματα ή μεταλλικά συρραπτικά clips.Αρρωστοι που θεωρούνται κατάλληλοι για αυτήν την τεχνική είναι κυρίως άρρωστοι με νόσο ενός μόνο αγγείου (συνήθως του προσθίου κατιόντα) που δεν αντιμετωπίζεται αλλιώς (π.χ με αγγειοπλαστική και τοποθέτηση stent) ή όπου ο θεράπων καρδιολόγος ή ο άρρωστος προτιμά το by-pass από την αγγειοπλαστική. Ακόμη είναι και οι άρρωστοι με νόσο 2 ή 3 αγγείων όπου τα άλλα αγγεία ,πλήν του προσθίου κατιόντα,ή έχουν κάνει παράπλευρη κυκλοφορία ή είναι πολύ μικρά για να δεχτούν μόσχευμα.Τέλος υποψήφιοι είναι και οι άρρωστοι με νόσο μόνο του προσθίου κατιόντα όπου θεωρείται επικίνδυνη η εξωσωματική κυκλοφιρία.Αντένδειξη αποτελούν οι άρρωστοι με πολύ μικρό και ασβεστωμένο πρόσθιο κατιόντα καθώς και οι άρρωστοι σε καρδιογενές shock (καρδιογενής καταπληξία).Τα αποτελέσματα αυτής της τεχνικής («ζωντανής καρδιάς»)είναι άμεσα συγκρίσιμα με του κλασσικού by-pass .Επιπλέον ο ασθενής επωφελείται απο τον μικρότερο χρόνο παραμονής στον αναπνευστήρα ,το χαμηλό ποσοστό εμφραγμάτων κατά την επέμβαση,την χαμηλή θνησιμότητα(0-2,3% έναντι 2-4%) και το μικρό ποσοστό ανάγκης για επανεπέμβαση.
Οι θιασώτες της άλλης σχολής που χρησιμοποιεί μικρότερες τομές εστιάζουν την προσοχή τους στον μικρότερο τραυματισμό του ασθενούς.Χρησιμοποιούνται μικρότερες δίοδοι για τον χειρισμό της καρδιάς,αλλά το κυριότερο επειδή η καρδιά σταματά να «χτυπάει» (φαρμακευτικά μέσω καρδιοπληγίας ή ηλεκτρικά με «ηλεκτροσόκ») ο χειρουργός μπορεί να την χειριστεί ευκολότερα.Ετσι αυτή η τεχνική ταιριάζει καλύτερα σε νόσο πολλών αγγείων όπου μερικά απο αυτά είναι πολύ δύσκολα προσπελάσιμα σε «ζωντανή καρδιά».Σχεδόν όλοι οι άρρωστοι είναι υποψήφιοι για αυτήν την τεχνική ,με εξαίρεση ίσως τους αρρώστους με περιφερική αγγειοπάθεια και αθηρωμάτωση της αορτής.Τα αποτελέσματα αυτής της τεχνικής είναι άμεσα συγκρίσιμα με της πρώτης αλλά προσκρούουν στο υψηλότερο κόστος και τον μεγαλύτερο χειρουργικό χρόνο.

Χειρουργική αντικατάσταση ή επιδιόρθωση βαλβίδων

Εδώ τα πράγματα είναι πιό ξεκαθαρισμένα καθώς χρειάζεται «ακίνητο» και αναίμακτο χειρουργικό πεδίο.Αρα η τεχνική της «ζωντανής καρδιάς» πρακτικά είναι μή εφαρμόσιμη και η έρευνα γίνεται πλέον στον τομέα των μικροτέρω τομών.

Χειρουργική διόρθωση συγγενών ανωμαλιών

Εδώ το ενδιαφέρον είναι ιδιαίτερα αυξημένο καθώς η εφαρμογή αυτών των τεχνικών σε παιδιά σημαίνει λιγότερες επιπλοκές λόγω μικρής θωρακοτομής,λιγότερο πόνο και με την χρήση πολλαπλών μικρών τομών την αποφυγή μονιμότερου τραυματισμού μυών και πλευρών.Σε εξωκαρδιακές επεμβάσεις(σύγκλειση αρτηριακού πόρου κ.α) τα αποτελέσματα μέχρι τώρα είναι εξαιρετικά,ενώ σε ενδοκαρδιακές επεμβάσεις (σύγκλειση μεσοκολπικής ή μεσοκοιλιακής επικοινωνίας,διόρθωση τετραλογίας Fallot ) υπάρχει τόσο μικρή εμπειρία προς το παρόν που καλύτερα ειναι να αποφεύγονται οι γενικεύσεις.

Τι μας επιφυλλάσει το μέλλον?Η έρευνα γιά μικρότερες τομές ήάλλες τεχνικές θα δώσει τη θέση της στην ανάλυση αποτελεσμάτων απο μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες που θα καταξιώσουν ή οχι αυτή την μορφή καρδιοχειρουργικής.Οι εξελίξεις θα λάβουν χώρα κυρίως στον χώρο των by-pass ενώ στον χώρο των βαλβίδων θα πρέπει ίσως να περιμένουμε περισότερο έως ότου ο κόσμος των robotics θα μπεί για τα καλά στην καθημερινή ιατρική πράξη.

Διαβάστε επίσης

• Αγχος στη δουλειά και κατάθλιψη εχθροί της καρδιάς
• Το μέντιουμ της καρδιάς
• Το δάκτυλο της καρδιάς
• Τα οφέλη της επισκληρίδιου αναισθησίας στις επεμβάσεις καρδιάς
• Νέα δεδομένα για τον τραυλισμό