Εχουν περάσει 20 χρόνια από τη στιγμή που ο σύγχρονος κόσμος μάθαινε για κάποιο ‘καινούργιο νόσημα’ που αφορούσε τους ομοφυλόφιλους στην Αμερική. Δυό δεκαετίες μετά, το τοπίο έχει αλλάξει ριζικά. Η εισαγωγή των νεώτερων αντιρετροϊκών φαρμάκων θα πρέπει να θεωρηθεί σταθμός στην αντιμετώπιση της νόσου. Ωστόσο, το AIDS σήμερα έχει παγκόσμια εξάπλωση και για τις χώρες του τρίτου κόσμου αποτελεί πραγματική μάστιγα. Είναι η κύρια αιτία θανάτου στην Αφρική και η τέταρτη αιτία θανάτου ανά τον κόσμο. Η 1η Δεκεμβρίου έχει καθιερωθεί σαν Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS, ωστόσο κάθε μέρα πρέπει να είναι ημέρα κατά του AIDS. Κι αυτό γιατί σήμερα γνωρίζουμε οτι η νόσος δεν αφορά πλέον κάποιες ομάδες υψηλού κινδύνου, μας αφορά όλους. Δεν υπάρχουν πλέον ομάδες υψηλού κινδύνου, υπάρχουν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου.

Το AIDS στον παγκόσμιο χάρτη

Ενώ αρχικά η νόσος περιοριζόταν στην Β. Αμερική, Δυτ. Ευρώπη και περιοχές της Αφρικής νότια της Σαχάρας, τώρα έχει διασπαρεί παγκοσμίως, με εστίες επιδημίας σε όλες τις ηπείρους. Επιπλέον η επιδημία σήμερα, εμφανίζεται κυρίως σαν ετεροσεξουαλικά μεταδιδομένη νόσος στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις άπορες ομάδες πληθυσμού των αναπτυγμένων χωρών.

Στην Ελλάδα

Η δήλωση των κρουσμάτων AIDS στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1984 και ήταν ανώνυμη, απόρρητη και υποχρεωτική. Μετά από τις αναθεωρήσεις του ορισμού του AIDS και την οδηγία για δήλωση όλων των κρουσμάτων HIV λοίμωξης, η επιδημιολογική επιτήρηση γίνεται με δήλωση όλων των κρουσμάτων HIV λοίμωξης είναι ανώνυμη, απόρρητη και υποχρεωτική, τα κρούσματα AIDS αξιολογούνται βάσει του ευρωπαϊκού ορισμού (αναθεώρηση 1/1993) και οι περιπτώσεις HIV αξιολογούνται βάσει του διεθνούς ορισμού για την HIV λοίμωξη που βασίζεται στα εργαστηριακά κριτήρια. Το ποσοστό πληρότητας των δεδομένων φτάνει το 80-90% λόγω της δωρεάν χορήγησης των αντιρετροϊκών φαρμάκων.

Στον πίνακα φαίνονται τα συνολικώς δηλωθέντα HIV οροθετικά άτομα συμπεριλαμβανομένων των κρουσμάτων AIDS (ηλικίας >13 ετών) κατά κατηγορία μετάδοσης και φύλο στην Ελλάδα μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2000.

Στο Δυτικό Κόσμο

Σε ΗΠΑ και Δυτική Ευρώπη η επιδημία άρχισε στις αρχές του ’80 με κύριους τρόπους μετάδοσης ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές επαφές και χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Οι θάνατοι από HIV νόσο μειώθηκαν μετά την εισαγωγή της σύγχρονης αντιρετροϊκής θεραπείας. Όμως αναφέρεται αύξηση των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων και άλλων δεικτών συμπεριφοράς υψηλού κινδύνου μεταξύ νεαρών ομοφυλοφίλων που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της HIV μετάδοσης.

Αφρική

Είναι η περιοχή του κόσμου που επηρεάστηκε περισσότερο από την επιδημία. Uganda, Kenya, Tanzania ήταν μεταξύ των χωρών που αναγνωρίστηκε πρώτα η επιδημία, στις αρχές του 1980. Το 2000 25.3 εκατομμύρια ζούσαν με HIV λοίμωξη και ο επιπολασμός της νόσου σε άτομα ηλικίας 15-49 ετών είναι κατά προσέγγιση 8.8%. Περίπου 4 εκατομμύρια νέα κρούσματα συνέβησαν το 2000. Στην Botswana, την χώρα με τον υψηλότερο επιπολασμό, περίπου 36% του ενηλίκου πληθυσμού έχουν HIV λοίμωξη.

Ασία

Η επιδημία άρχισε κατά το τέλη του ’80 και συνεχίζει να διασπείρεται στις πλέον πολυπληθείς περιοχές του κόσμου. Στην Κίνα ο επιπολασμός ήταν περίπου 82% σε χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών και 6% σε εργαζόμενους στο εμπόριο του sex κατά την περίοδο 1998-99. Στην Ινδία ο επιπολασμός HIV λοίμωξης σε άτομα ηλικίας 15-49 ετών κατά το 1998 ήταν περίπου 0.7% με αποτέλεσμα 3.5 εκατομμύρια να έχουν λοίμωξη.

Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία

Η εξάπλωση της νόσου άρχισε κατά τις αρχές του ’90 με κύριο τρόπο μετάδοσης χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Μέχρι τον Ιανουάριο 1999 περίπου 10.000 κρούσματα είχαν αναφερθεί στην Ρωσική Ομοσπονδία. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2000 ο συνολικός αριθμός αυξήθηκε σε 70.000. Η Ουκρανία είναι η πλέον επηρεασμένη χώρα σε Ανατ. Ευρώπη και Κεντρική Ασία και σε αυτήν αναφέρεται αύξηση από 47 κρούσματα /έτος κατά την περίοδο 1992-94, σε 15.000/έτος κατά το 1997 και περιελάμβανε το 90% όλων των κρουσμάτων AIDS της περιόδου 1998-99 της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Υπάρχουν τάσεις μεγαλύτερης ακόμη διασποράς της λοίμωξης στην περιοχή, αποτέλεσμα του μεγάλου αριθμού των χρηστών ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών, αυξημένων ποσοστών σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων, ανάπτυξης εμπορίου sex και κοινωνικοοικονομικών αλλαγών.

Λατινική Αμερική και Καραϊβική

Η επιδημία άρχισε στις αρχές του ’80 με κύριους τρόπους μετάδοσης ετερο/ομοφυλοφιλικές σεξουαλικές επαφές και χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών. Κατά το τέλος του 2000, 1.4 εκατομμύρια άτομα ζούσαν με HIV/AIDS. Barbados, Belize, Guyana, Haiti, Suriname και Δομινικανική Δημοκρατία, έχουν επιπολασμό περίπου 1%. Η Καραϊβική με επιπολασμό 2.1% είναι η δεύτερη περισσότερο προσβεβλημένη περιοχή του κόσμου. Στην Βραζιλία, οι θάνατοι από την νόσο έχουν μειωθεί από 25/100.000 κατά το 1995, σε 15/100.000 κατά το 1999 κυρίως λόγω της καθολικής εξασφάλισης της ελεύθερης πρόσβασης στην αντιρετροϊκή θεραπεία.

Εμβόλιο: η μεγάλη ελπίδα

Με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον η ανθρωπότητα ελπίζει στην σύνθεση του εμβολίου κατά του AIDS, που θα αποτελέσει ουσιαστικό όπλο κατά του θανατηφόρου ιού. Μέχρι τότε ‘θεραπεία’ είναι η πρόληψη και αυτή συνίσταται στην ενημέρωση και τη χρήση του προφυλακτικού.

Διαβάστε επίσης

• Ανασκόπηση 2013
• 1η Δεκεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS. Εκατομμύρια άνθρωποι ακόμη προσδοκούν μια επανάσταση
• Αφροδίσια Νοσήματα
• Η Βουλή συζητά για το AIDS και τα ναρκωτικά
• The Lancet: η Ελλάδα συνεχίζει τα ίδια λάθη