Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Ακρωτηριασμός καλείται η έλλειψη κάποιου μέλους του σώματος.Οι ακρωτηριασμοί γινόταν από τότε που ο άνθρωπος πρωτοεμφανίστηκε στη γη είτε σαν θεραπεία είτε σαν τιμωρία.Μετά τους δύο Παγκόσμιους πολέμους αλλά και τη ραγδαία αύξηση των τροχαίων ατυχημάτων τέθηκαν στο περιθώριο το αλκοόλ ως παυσίπονο και το καυτό λάδι ως μέσο για την διακοπή της αιμοραγίας,βελτιώνοντας σημαντικά την τεχνική του ακρωτηριασμού.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΑΚΡΩΤΗΡΙΑΣΜΩΝ

Οι κυριότερες αιτίες ακρωτηριασμού είναι οι κακοήθεις νεοπλασίες(καρκίνος),οι καλοήθεις νεοπλασίες που προκαλούν εκτεταμένες βλάβες,κυκλοφορικές διαταραχές(σακχαρώδης διαβήτης),εκτεταμένες φλεγμονές,δυσμορφίες,εγκαύματα,εκτεταμένες και ανεπανόρθωτες βλάβες των οστών,των αγγείων,των μυών και των νεύρων.
Ο σκοπός του ακρωτηριασμού είναι να σωθεί η ζωή του ασθενούς,να καλυτερεύσει η λειτουργία ενός μέλους με την αντικατάστασή του από ένα τεχνητό ενώ σπάνια γίνεται για να διορθώσει αισθητικά μία παραμόρφωση.
Στατιστικά αναφέρεται ότι ο μεγαλύτερος αριθμός ακρωτηριασμών παρατηρείται στις ηλικίες 50-75 ετών λόγω κυκλοφορικών διαταραχών ενώ στην παιδική ηλικία αφορούν συγγενείς ανωμαλίες,όγκους και σε μικρότερες ηλικίες τραυματισμούς.Στις γυναίκες οι ακρωτηριασμοί είναι συχνότεροι από τους άνδρες.Τέλος το 85% των ακρωτηριασμών αφορούν τα κάτω άκρα ενώ οι ακρωτηριασμοί των δεξιών μελών είναι περίπου ίδιοι με των αριστερών.
Οι ασθενείς που πρόκειται ν’ακρωτηριαστούν καλό είναι να νοσηλεύονται σε ειδική μονάδα.Η επέμβαση πρέπει να σχεδιάζεται και να εκτελείται με μεγάλη προσοχή και επιδεξιότητα καθώς και η μετεγχειρητική νοσηλευτική φροντίδα του ασθενούς ώστε το μέλος που έχει ακρωτηριασθεί(κολόβωμα) να είναι ικανό ν’αντέξει την πρόθεση.
Οι ασθενείς με κολοβώματα αναλαμβάνονται από μία Ομάδα Αποκατάστασης η οποία καθορίζει το πρόγραμμα αφού λάβει υπόψιν της την πάθηση,την ηλικία,το φύλο,τη γενική κατάσταση του ασθενούς,το επάγγελμα,τις καθημερινές δραστηριότητες,το πνευματικό επίπεδο κλπ.Στην ομάδα σημαντικό ρόλο παίζει ο φυσιοθεραπευτής ο οποίος εκπαιδεύει τον ασθενή στο προεγχειρητικό στάδιο,στο πρώιμο και απώτερο μετεγχειρητικό και στο προθετικό.Τέλος δεν θα πρέπει να παραληφθεί ότι οι ασθενείς με κολοβώματα χρειάζονται ιδιαίτερη ψυχολογική υποστήριξη διότι ο ακρωτηριασμός τους προκαλεί μεγάλες ψυχολογικές διαταραχές.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗ

Προεγχειρητικό στάδιο
Στο στάδιο αυτό εκτός από τη σημαντική συμβολή των άλλων μελών της ομάδας αποκατάστασης,ο φυσιοθεραπευτής καλείται να εκπαιδεύσει τον ασθενή στην αύξηση της κινητικότητας των αρθρώσεων,στην αύξηση της μυικής ισχύος των μυών του υγιούς μέλους,των άνω άκρων και στην εκπαίδευση της ισορροπίας βάζοντάς τον να στέκεται και να βαδίζει με βακτηρίες ενώ στηρίζεται στο υγιές σκέλος.

Πρώιμο μετεγχειρητικό στάδιο
Στο στάδιο αυτό ο ρόλος του φυσιοθεραπευτή είναι σημαντικός διότι η έγκαιρη έναρξη της μετεγχειρητικής φυσιοθεραπείας ταυτίζεται με την πρόληψη των μετεγχειρητικών επιπλοκών.Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αρχικά ισομετρικές ασκήσεις(απλές συσπάσεις) όλων των μυών που ελέγχουν το κολόβωμα.Κατόπιν με την άδεια του χειρουργού εκτελούνται ασκήσεις ενεργητικές και με αντίσταση ενώ συγχρόνως ο ασθενής υποβάλλεται και σε ένα γενικότερο πρόγραμμα κινησιοθεραπείας.Με την πάροδο του χρόνου ο ασθενής εκπαιδεύεται στην ισορροπία στην καθιστή και όρθια θέση.Τέλος τον οδηγούμε στο γυμναστήριο όπου εκπαιδεύεται στην ισορροπία στο δίζυγο βαδίσεως.Εκεί υποβάλλεται σε ένα γενικότερο πρόγραμμα ασκήσεων στο οποίο είναι καλό να συμμετέχουν και άλλοι ασθενείς με κολοβώματα.Το πρόγραμμα των ασκήσεων σε αυτή τη φάση περιλαμβάνει ασκήσεις αντιστάσεως σε όλες τις υγιείς μυικές ομάδες.

Απώτερο μετεγχειρητικό στάδιο
Το στάδιο αυτό αρχίζει περίπου 10-14 ημέρες μετά την αφαίρεση των ραμμάτων.Τότε εφαρμόζεται πιεστική επίδεση για αποφυγή οιδήματος(πρήξιμο) αλλά και για να εξοικειωθεί το μέλος να δέχεται πιέσεις όπως θα γίνει με την εφαρμογή της προθέσεως.Η επίδεση του μέλους είναι πολύ σημαντική και πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή.Το πρόγραμμα κινησιοθεραπείας συνεχίζεται έως ότου ο ασθενής βγει από το νοσοκομείο.Παράλληλα χρησιμοποιούνται διάφορα φυσικά μέσα(υπέρηχοι,αναλγητικά ρεύματα) με σκοπό την ανακούφιση του ασθενούς από τον πόνο και παρέχεται σημαντική ψυχολογική υποστήριξη.
Τέλος γίνεται η παραγγελία του κατάλληλου για τον κάθε ασθενή αναπηρικού αμαξιδίου και ξεκινά η εκπαίδευση του ασθενούς στη χρήση του.

Προθετικό στάδιο
Στο στάδιο αυτό συναντώνται ο Χειρουργός,ο Φυσίατρος,ο Φυσιοθεραπευτής,ο Εργοθεραπευτής με τον Ορθοπεδικό τεχνίτη και αποφασίζουν τον τύπο της πρόθεσης αφού λάβουν υπόψιν τους την ηλικία,το φύλο,το επάγγελμα,τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του και την οικονομική του κατάσταση.Από τότε και στο εξής ο ασθενής εκπαιδεύεται στην ισορροπία και βάδιση με την πρόθεση τόσο σε ομαλό δρόμο όσο και σε ανώμαλο(χαλίκια,άμμος κλπ) καθώς και στο ανεβοκατέβασμα σκαλοπατιών.
Τέλος θα πρέπει ν’αναφερθεί ότι η συμβολή του Εργοθεραπευτή και η στενή συνεργασία του με το φυσιοθεραπευτή είναι πολύ σημαντική διότι ο ασθενής εκπαιδεύεται στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής με δεδομένη την αναπηρία του.