Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Πρόκειται για την χρήση ψυχρών ή θερμών επιθεμάτων για θεραπευτικούς λόγους

Ιστορικά στοιχεία

Η επιλογή ζεστού-κρύου αποτελεί ένα από τα σύγχρονα ζητούμενα στο χώρο της αποκατάστασης. Πρώτος ο Ιπποκράτης χρησιμοποίησε τον πάγο και το χιόνι σαν θεραπευτικό μέσο στους οξείς τραυματισμούς του μυοσκελετικού συστήματος.

Σήμερα, έχει αποδειχθεί πειραματικά ότι ο πάγος παίζει σημαντικό ρόλο στην οξεία φάση της επούλωσης μετά από τραυματισμούς (θλάσεις των μυών, αιματώματα, συνδεσμικές κακώσεις, κακώσεις των μηνίσκων, διαστρέμματα κλπ) καθώς και στις τενοντίτιδες, θυλακίτιδες (φλεγμονή του θύλακα της άρθρωσης), ορογονοθυλακίτιδες κλπ.

Κρυοθεραπεία

Η εφαρμογή ψυχρού έχει ως αποτέλεσμα την τοπική αγγειοσύσπαση με αποτέλεσμα την ελάττωση της κυκλοφορίας του αίματος, τη μείωση της σύνθεσης και της συσσώρευσης του οιδήματος (πρήξιμο), την ελάττωση στην ταχύτητα μετάδοσης των νευρικών ώσεων, την ελάττωση του μεταβολισμού και της θερμοκρασίας τοπικά, τη μείωση στην απελευθέρωση λευκοκυττάρων και φαγοκυττάρων(αντισώματα που εκκρίνονται και προκαλούν αύξηση του οιδήματος και της φλεγμονής), τη μείωση της μυϊκής διεγερσιμότητας και της εκπόλωσης της μυϊκής ατράκτου, τη μείωση στη φλεβική και λεμφική παροχέτευση καθώς και αναισθητικές επιδράσεις στην περιοχή.

Στην αποκατάσταση η κρυοθεραπεία παίζει σπουδαίο ρόλο στην ελάττωση του πόνου, της φλεγμονής και του οιδήματος καθώς και του μυϊκού σπασμού. Η εφαρμογή κρυοθεραπείας προκαλεί στην περιοχή αρχικά αγγειοσύσπαση και κατόπιν αγγειοδιαστολή, ενώ στη συνέχεια συμβαίνει εναλλαγή αγγειοσυστολής – αγγειοδιαστολής. Έτσι επηρεάζεται η κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα τον περιορισμό του θρόμβου και του οιδήματος που σχηματίζονται μετά από την κάκωση. Στην τραυματισμένη περιοχή υπάρχει πόνος ο οποίος προκαλείται από τη συσσώρευση του οιδήματος και την πίεση στις νευρικές απολήξεις. Η κρυοθεραπεία βοηθά στην αναλγησία και την ανακούφιση από τον πόνο, διότι η ελάττωση της θερμοκρασίας στους μυς ελαττώνει την ταχύτητα μετάδοσης των ερεθισμάτων του και αυξάνει την «πύλη του πόνου» δηλ το ψυχρό καθιστά αδύνατη τη μετάδοση των ερεθισμάτων του πόνου στα κέντρα του εγκεφάλου.

Επίσης στην περιοχή που πάσχει λόγω του πόνου αναπτύσσεται αντιδραστικά μυϊκός σπασμός. Η ελάττωση της θερμοκρασίας προκαλεί ελάττωση στην αίσθηση του πόνου και τελικά ελάττωση του μυϊκού σπασμού ο οποίος επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την περιοχή.

Τέλος η χρήση της κρυοθεραπείας μειώνει σημαντικά τη φλεγμονή και το οίδημα, λόγω ελάττωσης της κυκλοφορίας του αίματος ή της συγκέντρωσης μιας πρωτεΐνης που δημιουργεί το οίδημα.
Πάγος, παγοκύστες, ψυχρά επιθέματα, μασάζ με πάγο, χλωριούχο αιθύλιο (ψυκτικά σπρέι) και κρύο δινόλουτρο, είναι μερικές από τις μεθόδους κρυοθεραπείας.

Θερμοθεραπεία

Η θερμοθεραπεία εφαρμόζεται μετά από το οξύ στάδιο και βοηθά στην επούλωση της περιοχής. Μετά από τη φλεγμονώδη φάση, η περιοχή που πάσχει έχει ανάγκη από περισσότερο αίμα και για το λόγο αυτό εφαρμόζεται θερμοθεραπεία, η οποία χάρη στην αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος αυξάνει το μεταβολισμό, ελαττώνει το μυϊκό σπασμό και τη δυσκαμψία των αρθρώσεων, αυξάνει την ικανότητα διάτασης του κολλαγόνου. Τέλος ελαττώνει τη συσσώρευση μεταβολιτών στην περιοχή με αποτέλεσμα την ελάττωση της φλεγμονής και του οιδήματος.

Στη φάση που ακολουθεί μετά από τη φλεγμονή η αύξηση της κυκλοφορίας του αίματος, μέσω της θερμοθεραπείας, βοηθά στην οξυγόνωση των ιστών με μεγαλύτερη ταχύτητα καθώς και στην αύξηση της μεταβολικής δραστηριότητας με αποτέλεσμα την ταχύτερη επούλωση. Από την άλλη παρατηρείται σημαντική μείωση του πόνου χωρίς να είναι ακόμη γνωστός ο μηχανισμός δράσης.

Τέλος η αύξηση της θερμοκρασίας μειώνει σημαντικά το μυϊκό σπασμό και μέσω της επίδρασής της στο κολλαγόνο (σύνδεσμοι, τένοντες, αρθρικός υμένας και θύλακας), αυξάνει την ελαστικότητα της περιοχής, ενώ χάρη στην ευκολότερη αποβολή των άχρηστων μεταβολικών προϊόντων και στην προσαγωγή περισσότερου καθαρού οξυγονωμένου αίματος και θρεπτικών συστατικών μειώνει σημαντικά το οίδημα και τη φλεγμονή. Τα μέσα παραγωγής θερμότητας που χρησιμοποιούνται είναι τα θερμά επιθέματα, οι θερμαντικές αλοιφές, οι διαθερμίες, οι υπέρηχοι, η υπέρυθρη ακτινοβολία κλπ.

Θερμό ή ψυχρό;

Για να μην υπάρχει σύγχυση στο θέμα αυτό πρέπει να τονιστεί ότι είναι προτιμότερο στην οξεία φάση να χρησιμοποιείται ψυχρό και κατόπιν θερμό. Στις κακώσεις των μαλακών μορίων αλλά και στις τενοντίτιδες στη φάση της αποκατάστασης, η εναλλαγή ψυχρού -θερμού φαίνεται να έχει ευεργετικά αποτελέσματα.

Διαβάστε επίσης

• Κρυοθεραπεία
• Θερμοθεραπεία