Είναι γεγονός ότι το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (ΣΑΠ) αφορά πολλούς ανθρώπους που ταλαιπωρούνται με εξαιρετικά ενοχλητικό τρόπο. Θα πρέπει να αναφέρω σε αυτό το σημείο ότι κάποιοι υποτιμούν αυτή την ιδιαίτερη νόσο που δεν μπορεί να διαγνωστεί με ευκολία. Η εμφάνιση της σε κάποιες περιπτώσεις συνδέεται με την εγκυμοσύνη ιδίως του τρίτου τριμήνου.

Ένα παράδειγμα που επιβεβαιώνει τα παραπάνω αφορά την γνωστή ηθοποιό Ίγκριντ Μπέρκμαν που έπασχε από το σύνδρομο και καθώς διένυε τους τελευταίους μήνες της εγκυμοσύνης της ένα βράδυ δίχως να καταφέρει να κοιμηθεί στο κρεβάτι της σηκώθηκε και έπειτα από πολλή ώρα έντονης ανησυχίας στα κάτω άκρα αποκοιμήθηκε στις σκάλες του καθιστικού δίχως να πλατειάσω το αποτέλεσμα αυτού ήταν να πέσει από εκεί με κίνδυνο την ζωή της.

Θα πρεπει να γνωριζουμε οτι το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών δεν αφορά μόνο τα πόδια. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να επεκταθεί στα άνω άκρα, στον κορμό και σπάνια στο πρόσωπο. 

Όμως ας πάμε να γνωρίσουμε καλύτερα αυτή την ιδιάζουσα νόσο. Τον όρο «ανήσυχα πόδια» χρησιμοποίησε πρώτη φορά ο Σουηδός νευρολόγος Karl- Axel Ekbom. Ωστόσο, είχε περιγραφεί προηγουμένως από τον Άγγλο γιατρό Thomas Willis τον 17^ο αιώνα.  Στην αρχή και για κάποιο διάστημα ονομάζονταν εναλλακτικά «Ασθένεια του Ekbom».

Ο Ekbom έδωσε σημασία αναφορικά με το κινητικό σκέλος του συνδρόμου, χαρακτηρίζοντας έτσι πιο ολοκληρωμένα την κλινική εικόνα του συνδρόμου.  Η διάγνωση είναι κλινική. Οι αιματολογικές εξετάσεις και ο νευροφυσιολογικός έλεγχος καθώς και το ηλεκτρομυογράφημα γίνεται για τον αποκλεισμό άλλων παθήσεων με παρόμοια συμπτώματα.

Είναι δυνατόν να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Κυρίως εντοπίζεται στις γυναίκες με περιόδους εξάρσεων ή υφέσεων. Έχει συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό 5- 15%.

Τα συμπτώματα χειροτερεύουν όταν το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία και για πολλή ώρα. Εφόσον το άτομο ξεκινήσει την κίνηση, το τέντωμα, το τρίψιμο ή το περπάτημα η ενόχληση αρχίζει να μειώνεται αισθητά και αυτό διαρκεί όσο το άκρο κινείται ειδάλλως με το τέλος της κίνησης είναι δυνατόν να ξεκινήσουν και πάλι άμεσα τα συμπτώματα τα οποία γίνονται χειρότερα τις νυχτερινές ώρες ή τα ξημερώματα διαταράσσοντας έτσι αισθητά την κανονικότητα του ύπνου.

Τα πόδια των ατόμων αυτών νιώθουν μια δυσάρεστη αίσθηση όπως ανησυχία, κράμπα, τράβηγμα, ανατριχίλα και φαγούρα ως τις πλέον γνωστες ενοχλήσεις. Όλες αυτές οι αισθήσεις εντοπίζονται στους μυς ή τα οστά και από το γόνατο έως τον αστράγαλο. 

Οι αιτίες έως τώρα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστές ωστόσο λέγεται ότι υπάρχει συμμετοχή γενετικών παραγόντων στην παθογένεση. Ίσως να οφείλεται στο ντοπαμινεργικό σύστημα του εγκεφάλου.

Κάποιες παθήσεις έχουν τα ίδια συμπτώματα με αυτά του συνδρόμου του ανήσυχου ποδιού και είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η νεφρική ανεπάρκεια, φλεβική ανεπάρκεια των κάτω άκρων, νόσος πάρκινσον, νευροπάθειες, σιδηροπενία, ρευματολογικά νοσήματα, ενώ πολλά φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιψυχωσικά, τα αντιεμετικά, το λίθιο, τα αντιυπερτασικά, και τα αντιισταμινικά καθώς και οι μεγάλες δόσεις καφεΐνης είναι υπεύθυνα για το ΣΑΠ.

Η αντιμετώπιση του συνδρόμου διαφέρει ανάλογα με τα συμπτώματα της νόσου. Αν είναι ήπια τότε η διατήρηση σταθερού ωραρίου στον ύπνο, μια πιο υγιεινή διατροφή και ένας έλεγχος που αφορά στα φάρμακα που χορηγούνται στο άτομο, η μείωση του αλκοόλ, η διακοπή καπνίσματος, η σωματική άσκηση και τελος το μασάζ ανακουφίζουν.

Αν όμως τα συμπτώματα είναι σοβαρά θα πρέπει να λαμβάνονται ντοπαμινεργικοί παράγοντες ή η χρήση λεβοντόπας για τα συμπτώματα στη διάρκεια της ημέρας. Τέλος, μπορούν αν χορηγηθούν αντιεπιληπτικά και οι βενζοδιαζεπίνες και τα οπιοειδή.

Κάτι που σχετίζεται άμεσα με το ΣΑΠ αφορά τις στερεότυπες κινήσεις των ποδιών κατά τον ύπνο σ’ ένα ποσοστό που φτάνει έως 80% και που ονομάζονται περιοδικές κινήσεις των άκρων (ΠΚΑ) εμφανίζονται και κατά τον ύπνο και όσο το άτομο είναι ξύπνιο ενώ η διάρκεια τους είναι έως 5 δευτερολέπτων και εμφανίζονται κάθε 20 με 40 δευτερόλεπτα.

Οι περιοδικές κινήσεις δρουν ως υποστηρικτικό διαγνωστικό στοιχείο για το ΣΑΠ έτσι οι ασθενείς πέρα από το κλασικό ερωτηματολόγιο του συνδρόμου θα πρέπει να εξετάζονται και για ΠΚΑ.

Συνοψίζοντας, το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών μπορεί να μην προκαλεί επικίνδυνες επιπτώσεις για τον άνθρωπο που το βιώνει, ωστόσο είναι φανερό ότι στερεί από τους ανθρώπους την φυσιολογική καθημερινότητα.

Αυτό συμβαίνει διότι η κούραση είναι η άμεση απόρροια του τρόπου με τον οποίο συνυπάρχουν ο άνθρωπος και το σύνδρομο κάτι που μαρτυράει η υπνηλία στην διάρκεια της ημέρας όντας ικανή να φθείρει ή να παραλύσει οτιδήποτε είναι σημαντικό.

Πηγές:

1. Σαλή Κ. Δήμητρα νευρολόγος
2. Α. Π. Μούστρης νευρολόγος
3. Διδακτορική διατριβή Γιαννάκη Χριστόφορου