Ο τύπος δεσμού προσκόλλησης αποτελεί ένα γενικό προφίλ που περιγράφει χαρακτηριστικά και συμπεριφορές των ανθρώπων. Ο τύπος δεσμού που αναπτύσσει κάθε άτομο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα της σχέσης που ανέπτυξε κατά τη διάρκεια της βρεφικής και πρώιμης παιδικής ηλικίας με τους φροντιστές του και κυρίως τη μητέρα.
Καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, γίνεται περισσότερο αυτόνομος και δεν έχει τη σχέση απόλυτης εξάρτησης που είχε από τους φροντιστές του σε μικρότερη ηλικία.
Τι συμβαίνει όταν το παιδί λαμβάνει επαρκή φροντίδα, στήριξη και αγάπη και τι όταν αισθάνεται αφρόντιστο και ανυπεράσπιστο; Πώς η πρώιμη σχέση με τους φροντιστές καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα των σχέσεων του στο μέλλον; Ποια συμπεριφορά των γονέων/φροντιστών οδηγεί στην ανάπτυξη του συγκεκριμένου τύπου;
Οι τύποι δεσμού προσκόλλησης μας δίνουν χρήσιμες πληροφορίες τόσο για τη συμπεριφορά των παιδιών και των ενηλίκων, όσο και για τον τρόπο που σχετίζονται με το περιβάλλον τους π.χ. την ποιότητα επικοινωνίας, τη διαχείριση της ματαίωσης και των συγκρούσεων, τις προσδοκίες κ.α.
Ο ακόλουθος πίνακας παρουσιάζει συνοπτικά τους τέσσερις τύπους δεσμού προσκόλλησης ενηλίκων, ανάλογα με τη σχέση που είχαν με τους φροντιστές τους στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ωστόσο, είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι κάποιοι άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν και συνδυασμό τύπων.
ΤΥΠΟΙ ΔΕΣΜΟΥ | Παιδί | Ενήλικας |
---|---|---|
ΑΣΦΑΛΗΣ Εύκολος να πλησιάσεις Δεν δυσκολεύεται να ζητήσει βοήθεια από τους άλλους | Του αρέσει να είναι με τους γονείς/Ο αποχωρισμός δεν προκαλεί ιδιαίτερη δυσφορία Χαίρεται όταν βρεθεί ξανά με τους γονείς Αναζητά την παρηγοριά των γονέων όταν φοβάται Οι γονείς είναι συντονισμένοι με τις ανάγκες του παιδιού και ανταποκρίνονται επαρκώς | Μπορεί να διατηρήσει ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και βαθιάς συναισθηματικής εγγύτητας Δημιουργεί χρόνιες σχέσεις εμπιστοσύνης Νιώθει άνετα να μοιράζεται τα συναισθήματά του |
ΑΠΟΦΕΥΚΤΙΚΟΣ/ ΑΠΟΡΡΙΠΤΙΚΟΣ Προτιμά την ανεξαρτησία Τον ενοχλεί η εξάρτηση από τους άλλους | Εκφράζει λίγο ή καθόλου άγχος/δυσφορία όταν οι γονείς φεύγουν ή επιστρέφουν Συναισθηματικά απόμακρος Δεν προτιμά τους γονείς σε σχέση με τους ξένους Ένας ή και οι δύο γονείς δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του παιδιού | Επιφυλακτικός να φανεί ευάλωτος Διστακτικός να επενδύσει συναισθηματικά σε μία σχέση Αποφεύγει την εγγύτητα και μπορεί να είναι απόμακρος Μυστικοπαθής και μυστηριώδης |
ΕΜΜΟΝΙΚΟΣ/ΑΓΧΩΔΗΣ Διψά για συναισθηματική εγγύτητα σε βαθμό που μπορεί να οδηγεί σε υπέρμετρη εξάρτηση από άλλους | Δείχνει δυσφορία όταν οι γονείς φεύγουν, ενώ όταν επιστρέφουν δείχνει περιορισμένη ανακούφιση Επιφυλακτικός με τους ξένους Εξαρτημένος από τους γονείς Οι γονείς δεν ανταποκρίνονται με συνέπεια στις ανάγκες του παιδιού, προκαλώντας του σύγχυση και αμφιβολία | Δείχνει ενδιαφέρον να κάνει στενές σχέσεις, αλλά χρειάζεται διαρκή επιβεβαίωση από τους άλλους Έχει διαρκώς το άγχος της απόρριψης και της εγκατάλειψης Δεν έχει προσωπικά όρια Έχει θετική εικόνα για τους άλλους, αλλά όχι για τον ίδιο |
ΑΠΟΦΕΥΚΤΙΚΟΣ/ΦΟΒΙΚΟΣ Επιθυμεί τις στενές σχέσεις αλλά δε μπορεί να εμπιστευτεί | Επιδεικνύει συνδυασμό αποφυγής και άγχους Διψά για την προσοχή των γονέων, ενώ παράλληλα τους διώχνει Ασυνεπής ανατροφή Η ασφάλεια δεν είναι δεδομένη (παραμέληση, κακοποίηση, χρήση ουσιών) | Ψυχικό τραύμα/μεγάλη απώλεια κατά την παιδική ηλικία Θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να δημιουργήσει σχέσεις συναισθηματικής εγγύτητας «Σαμποτάρει» ο ίδιος τις σχέσεις του Αυξημένη πιθανότητα να παραμένει σε κακοποιητική σχέση |
Η Ζαχαροπούλου Ευαγγελία είναι Ψυχολόγος παιδιού/εφήβου και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στον Γέρακα. Αποφοίτησε με υποτροφία και τιμητική διάκριση από το τμήμα Ψυχολογίας του Αμερικανικού Κολεγίου και του Open University UK και έχει μετεκπαιδευτεί στην παιγνιοθεραπεία και στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία. Επίσης, έχει παρακολουθήσει μαθήματα θεατρικού παιχνιδιού στο θεατρικό εργαστήρι του Λάκη Κουρετζή. Εκτός από την ιδιωτική της πρακτική, συνεργάζεται με ιδιωτικά σχολεία και δομές, ενώ στο παρελθόν έχει εργαστεί εθελοντικά σε ιδρύματα παιδικής προστασίας. Είναι, επίσης, εγγεγραμμένο μέλος του παγκόσμιου οργανισμού παιγνιοθεραπείας Play Therapy International. Οι υπηρεσίες που προσφέρει περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική, ψυχοσυναισθηματική και νοητική αξιολόγηση (WISC-V).