Τι είναι και ποια τα φυσιολογικά όρια

Η υπέρταση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα υγείας σε όλο τον κόσμο, καθώς υπολογίζεται ότι έχει προσβάλλει 1 δισεκατομμύριο άτομα.

Με τον όρο υπέρταση εννοούμε την αύξηση της αρτηριακής πίεσης σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις της συστολικής πίεσης >140mmHg  και της διαστολικής >90mmHg, καθώς η πλειοψηφία των μελετών έδειξαν ότι η αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από αυτά τα επίπεδα προκαλούσε διπλασιασμό των καρδιαγγειακών παθήσεων συγκριτικά με τιμές μικρότερες των 120/80 mmHg.

Η υπέρταση αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων, στεφανιαίας νόσου, συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου και νοσημάτων των νεφρών.

Κυριότερες αιτίες εμφάνισης

Μερικές από τις κύριες αιτίες εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης είναι η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, το κάπνισμα, η υπέρμετρη χρήση αλατιού και αλκοόλ, οι λανθασμένες διατροφικές συνήθειες και η παχυσαρκία.

Η τελευταία μάλιστα αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου, καθώς πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι υπέρταση και ΔΜΣ (δείκτης μάζα σώματος) συνδέονται με ευθεία γραμμική συσχέτιση.

Επιπλέον, μικρή αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση και ακόμη και μικρή μείωση του περιττού βάρους είναι δυνατόν να μειώσει τα επίπεδά της.

Παλαιότερες μετα-αναλύσεις έχουν δείξει ότι απώλεια βάρους περίπου 9,2 mmHg κιλών οδηγεί σε μείωση της διαστολικής πίεσης κατά 6,3 mmHg και της συστολικής κατά 3,1 mmHg.

Δίαιτα DASH

Η πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπέρτασης μέσω της διατροφής είναι η δίαιτα DASH. H δίαιτα αυτή συνδυάζει χαμηλή πρόσληψη αλατιού, με αυξημένη πρόσληψη καλίου, μαγνησίου και ασβεστίου μέσω της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών και γαλακτοκομικών χαμηλών σε λιπαρά.

Μερικές από τις τροφές πλούσιες σε κάλιο είναι οι μπανάνες, τα πορτοκάλια και το σπανάκι . Το ασβέστιο είναι πλούσιο σε γαλακτοκομικά προϊόντα και πράσινα φυλλώδη λαχανικά .

Το μαγνήσιο υπάρχει σε μια ποικιλία από δημητριακά ολικής αλέσεως, φυλλώδη λαχανικά, ξηρούς καρπούς και σπόρους. 

Ένας τυπικός οδηγός σερβιρίσματος για έναν ασθενή που ακολουθεί τη δίαιτα DASH είναι ο εξής:

1. Λαχανικά: περίπου πέντε μερίδες την ημέρα
2. Φρούτα: περίπου πέντε γεύματα την ημέρα 
3. Υδατάνθρακες: περίπου επτά μερίδες την ημέρα
4. Γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά: περίπου δύο μερίδες την ημέρα
5. Προϊόντα άπαχου κρέατος: περίπου δύο ή λιγότερες μερίδες ανά ημέρα
6. Ξηροί καρποί και σπόροι: 2 έως 3 φορές την εβδομάδα

Υδατάνθρακες

Τα υγιή άμυλα ή οι «υδατάνθρακες» πρέπει να περιλαμβάνονται στη διατροφή, όχι μόνο για την παροχή ενέργειας αλλά και για τα προστατευτικά μικροθρεπτικά συστατικά. 

Οι υγιείς υδατάνθρακες που περιλαμβάνονται στο DASH περιλαμβάνουν:

• Πράσινα φυλλώδη λαχανικά: λάχανο, μπρόκολο, σπανάκι
• Ολόκληροι κόκκοι: σπασμένο σιτάρι, κεχρί, βρώμη
• Φρούτα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη
• Όσπρια και φασόλια

Λίπη

Τα λίπη ταξινομούνται ως καλά (μονοακόρεστα και πολυακόρεστα) και κακά (κορεσμένα) λίπη.

Τα καλά λίπη αποτρέπουν τη φλεγμονή, παρέχουν απαραίτητα λιπαρά οξέα και προάγουν τη συνολική υγεία. Αυτά τα λίπη, όταν καταναλώνονται με μέτρο, έχουν δείξει αύξηση της HDL και μείωση των μικρών πυκνών σωματιδίων LDL. Μερικές από τις πηγές καλών λιπών που περιλαμβάνονται επίσης στη DASH περιλαμβάνουν:

• Ελαιόλαδο
• Αβοκάντο
• Ξηροί καρποί
• Σπόροι κάνναβης
• Σπόροι λιναριού
• Ψάρια πλούσια σε λιπαρά οξέα ωμέγα-3

Τα κακά λιπαρά, τα οποία περιλαμβάνουν μερικώς υδρογονωμένα φυτικά έλαια , προκαλούν αύξηση των μικρών σωματιδίων LDL, που προάγουν την αθηρογένεση.

Πρωτεΐνες 

Η DASH συνιστά περισσότερες μερίδες φυτικών πρωτεϊνών όπως όσπρια, προϊόντα σόγιας, ξηρούς καρπούς και σπόρους .

Η ζωική πρωτεΐνη στη διατροφή πρέπει να αποτελείται κυρίως από άπαχο κρέας, γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, αυγά και ψάρια.

Τα μεταποιημένα και θεραπευμένα κρέατα δεν συνιστώνται καθώς έχουν αποδειχθεί ότι προκαλούν υπέρταση και περιέχουν επίσης καρκινογόνες ουσίες.

Υπέρταση και Διατροφή – Βιβλιογραφία

1. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al. The seventh Report of the Joint National Committee on Prevention, Detection, Evaluation and Treatment of High Blood Pressure. JAMA 2003;289:2560-70.
2. August P. Initial treatment of hypertension. N Engl J Med 2003;348:610-7.
3. Braunwald, Zipes, Libby. Heart Disease. A textbook of cardiovascular medicine. 6^th edition. W.B. Saunders Company; 2001.
4. Whelton P, Apel L, Espeland M. Sodium reduction and weight loss in the treatment of hypertension in older persons. A randomized controlled trial of nonpharmacologic interventions in the elderly. JAMA 1998;279:839.
5. MacMahon S, Cutler J, Brittan E. Eur Heart J 1987;8:57-70.
6. Urrico P. Nonpharmacological Interventions in the Management of Hypertension in the Adult Population With Type 2 Diabetes Mellitus. Can J Diabetes. 2018 Apr;42(2):196-198. 
7. Garcia-Rios A, Ordovas JM, Lopez-Miranda J, Perez-Martinez P. New diet trials and cardiovascular risk. Curr Opin Cardiol. 2018 Jul;33(4):423-428.
8. Stampler J, CaggiulaA, Grandits G. Relation of body mass and alcohol, nutrient, fiber, and caffeine intakes to blood pressure in the special intervention and usual care groups in the Multiple Risk Factor Intervention Trial. Am J Clin Nutr 1997;65:338-65.