Οι περισσότεροι μάλλον έχουμε βιώσει ως γονείς ή έχουμε γίνει μάρτυρες ενός τουλάχιστον περιστατικού κατά το οποίο ένα παιδί -συνήθως μικρής ηλικίας- έχει χάσει τον έλεγχο (φωνάζει, πέφτει στο πάτωμα, κλαίει γοερά κτλ).

Όταν όμως τα παιδιά εκδηλώνουν συχνά έντονα συναισθηματικές αντιδράσεις όπως ξεσπάσματα θυμού ή απαρηγόρητο κλάμα, μπορεί να σημαίνει ότι δεν έχουν ακόμη αναπτύξει επαρκώς τις δεξιότητες που χρειάζονται, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν έντονα αρνητικά συναισθήματα όπως η λύπη, η ματαίωση και το άγχος. Η ορθή και ώριμη διαχείριση των συναισθημάτων αυτών προαπαιτεί την απόκτηση δεξιοτήτων όπως:

• Έλεγχο  παρορμήσεων
• Αναστολή ευχαρίστησης
• Επίλυση προβλημάτων
• Συναισθηματική αυτορρύθμιση
• Επικοινωνία επιθυμιών και αναγκών προς τους άλλους
• Κατανόηση της αποδεκτής συμπεριφοράς ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο
• Διαπραγμάτευση

Βέβαια, τα συναισθηματικά ξεσπάσματα αποτελούν συχνά αναπόσπαστο μέρος της παιδικής ηλικίας. Μπορεί να είναι απλά ένδειξη ανεξαρτησίας – ένα παιδί που δοκιμάζει τα όρια για να μάθει και να αποκτήσει δεξιότητες εξερευνώντας τον κόσμο του (ακόμα και αν παράλληλα βάζει σε δοκιμασία και τους γύρω του).

Όταν όμως ένα παιδί εκδηλώνει συχνά έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, προκαλείται ρήγμα στη σχέση του παιδιού με τους γονείς και επικρατεί συνεχής εκνευρισμός και απογοήτευση.

Γιατί όμως ένα παιδί μπορεί συμπεριφέρεται έτσι;

Γιατί απλά μπορεί να έχει «εκπαιδευτεί» με αυτό τον τρόπο χωρίς οι γονείς καν να το καταλάβουν!

Κάποιες φορές οι γονείς θεωρούν ότι μια αντίδραση όπως το ξέσπασμα θυμού γίνεται εσκεμμένα, επειδή τα παιδιά είναι χειριστικά. Έρευνες δείχνουν πως τέτοιου τύπου δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές δεν είναι συνήθως ηθελημένες αλλά αποτέλεσμα μάθησης/εκπαίδευσης. Με άλλα λόγια τα παιδιά έχουν μάθει να επικοινωνούν τις ανάγκες τους με λανθασμένο τρόπο και θεωρούν πως μόνο έτσι θα γίνει αυτό που επιθυμούν.

Καθώς είναι πολύ δύσκολο για τους γονείς να βλέπουν το παιδί τους να υποφέρει, αλλά και γιατί συχνά αισθάνονται οι ίδιοι άβολα, οι γονείς τελικά ενδίδουν. Όταν όμως συμβεί αυτό, το παιδί ουσιαστικά έχει «επιβραβευθεί» για τη συμπεριφορά του και έχει μάθει πως την επόμενη φορά που θέλει κάτι, απλά θα επαναλάβει την ίδια συμπεριφορά.

Επίσης, το παιδί έχει μάλλον διαπιστώσει ότι οι γονείς είναι αρκετά «ανίσχυροι» και υποχωρητικοί, ιδιαίτερα σε εξωτερικό περιβάλλον και μπροστά σε άλλο κόσμο (γνωστό ή άγνωστο).

Tips! Τι να κάνω όταν το παιδί μου χάνει τον συναισθηματικό του έλεγχο;

• Προσφέρετε προσωρινή ανακούφιση (ένα χαμόγελο, ένα χάδι, μια αγκαλιά).
• Παραμείνετε ήρεμοι και σταθεροί!
• Μην ενδίδετε!
• Συζητείστε με το παιδί όταν έχει ηρεμήσει. Εκείνη τη στιγμή πείτε του ότι καταλαβαίνετε ότι είναι αναστατωμένο και εκνευρισμένο, αλλά οποιαδήποτε διαπραγμάτευση/συζήτηση μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε κατάσταση ηρεμίας.
• Αγνοήστε όσο μπορείτε τη συγκεκριμένη συμπεριφορά και ενθαρρύνετε διαρκώς άλλες επιθυμητές/αποδεκτές εκδηλώσεις συμπεριφοράς.

Να είστε συνεπείς! Όταν λέτε στο παιδί ότι θα έχει συνέπειες, αυτό θα πρέπει να γίνει άμεσα και να είναι εφικτό. Πολλές φορές οι γονείς πάνω στα νεύρα τους ξεστομίζουν απειλές και τιμωρίες που σε καμιά περίπτωση δε μπορούν να επιβάλλουν π.χ. «Δε θα ξαναδείς τηλεόραση για τον επόμενο μήνα». Αν γνωρίζετε ότι δεν πρόκειται να είστε συνεπείς, καλύτερα μην πείτε τίποτα, μιας και τα παιδιά απλά θα καταλάβουν ότι οι γονείς τους τελικά δεν πραγματοποιούν αυτό που λένε.

Τέλος, δίνοντας προσοχή με το παραμικρό σε ένα παιδί όταν κάνει κάτι μη αποδεκτό ή λέγοντάς του να σταματήσει (αρνητική προσοχή), ουσιαστικά ενθαρρύνετε αυτή τη συμπεριφορά.

Φροντίστε να ενθαρρύνετε με περιγραφικό έπαινο όταν το παιδί έχει την επιθυμητή συμπεριφορά π.χ. «Ξέρω πόσο το ήθελες! Παρατήρησα όμως ότι έβαλες τα δυνατά σου να συγκρατηθείς και τα κατάφερες!!!» Αγκαλιάστε το παιδί, χαμογελάστε του και πείτε του πόσο καλή δουλειά έκανε.

Θυμηθείτε ότι οι εκφράσεις του προσώπου είναι πολύ σημαντικές όταν θέλετε να περάσετε κάποιο μήνυμα. Να είστε εκφραστικοί και ενθουσιώδεις όταν επαινείτε τα παιδιά. Οτιδήποτε άλλο θα τους φανεί περίεργο και μη αυθεντικό!

Αν δείτε ότι το παιδί εξακολουθεί για καιρό να έχει χάνει τον συναισθηματικό του έλεγχο  και ξεσπά έντονα, καλό θα ήταν να επισκεφθείτε κάποιον παιδοψυχολόγο, ώστε να διερευνηθεί αν συντρέχουν άλλοι λόγοι στους οποίους μπορεί να αποδοθεί αυτή η εκδήλωση συμπεριφοράς.

ΠΗΓΗ