Τα κονδυλώματα είναι κλινικός όρος που αναφέρεται σε διογκώσεις που αναπτύσσονται στο δέρμα ή στους βλεννογόνους, οι οποίες προκαλούνται από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV. Η συχνότητα εμφάνισης των κονδυλωμάτων είναι 70-80% και εντοπίζεται κυρίως στις νεαρές ηλικίες (20-24 ετών).  Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάγκη για έρευνα των παραγόντων που σχετίζονται με την πρόληψη και την εμφάνιση κονδυλωμάτων στα δύο φύλα.

Πώς μπορούν να προληφθούν τα κονδυλώματα;

Η πρωτογενής πρόληψη από τον HPV είναι πολύ σημαντική και μπορεί να αποτρέψει τη μελλοντική λοίμωξη μιας γυναίκας από αυτόν. Τα κονδυλώματα της περιγεννητικής περιοχής  είναι σεξουαλικώς μεταδιδόμενα. Μόνο τα άτομα που δεν έχουν καθόλου σεξουαλικές επαφές δεν κινδυνεύουν να κολλήσουν. Συνιστώνται τα ακόλουθα προληπτικά μέτρα:

• εμβολιασμός (η καλύτερη πολιτική πρόληψης)
• χρήση προφυλακτικού
• αποφυγή μικροτραυματισμών στις περιγεννητικές περιοχές που μπορεί να δημιουργήσουν εστίες πιθανής εισόδου του ιού.
• εξέταση ερωτικού συντρόφου
• περιορισμός του αριθμού σεξουαλικών συντρόφων

Ποια εμβόλια κυκλοφορούν στη χώρα μας;

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν 2 εγκεκριμένα εμβόλια (Cervarix & Gardasil 9), που έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Το Cervarix είναι διδύναμο και προστατεύει απ τους ογκογόνους τύπους 16,18 του HPV. Ωστόσο η πρόληψη των κονδυλωμάτων επιτυγχάνεται με τον εμβολιασμό HPV9 (Gardasil 9, το οποίο έχει αντικατασταθεί απ το HPV4 από 1-7-2017), σε μικρή ηλικία και πριν τη πρώτη σεξουαλική συνεύρεση.

Πώς δρα το Gardasil 9;

Το Gardasil 9 περιέχει καθαρές πρωτεΐνες L1 για τους 6,11,16,18,31,33,45,52,58 τύπους του ιού HPV, οι οποίες παράγονται με μια μέθοδο που είναι γνωστή ως «τεχνολογία ανασυνδυασμένου DNA» (σχηματισμός δομών  που μοιάζουν με τον ιό HPV, ώστε ο οργανισμός να μπορεί να τις αναγνωρίζει εύκολα). Όταν το εμβόλιο χορηγείται στον ασθενή, το ανοσοποιητικό του σύστημα παράγει αντισώματα κατά των πρωτεϊνών L1. Μετά τον εμβολιασμό, όταν το άτομο εκτεθεί στον πραγματικό ιό, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα είναι σε θέση να παράγει αντισώματα ταχύτερα.

Πότε μπορώ να εμβολιαστώ;

Ο εμβολιασμός θα πρέπει ιδανικά να γίνεται πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ώστε να μην υπάρχει έκθεση στον ιό πριν τον εμβολιασμό και με τον τρόπο αυτό να εξασφαλιστεί η μεγαλύτερη δυνατή προστασία. Γι’αυτό είναι προτιμότερο να γίνεται μεταξύ 9 και 14 ετών. Επιπλέον στις ηλικίες αυτές η ανταπόκριση του οργανισμού στα εμβόλια είναι καλύτερη.

Ποια είναι η δοσολογία του Gardasil 9;

Σε παιδιά ηλικίας 9 έως και 14 ετών τη στιγμή της πρώτης ένεσης το Gardasil 9 χορηγείται σε 2 δόσεις και παρέχει πλήρη κάλυψη. Η δεύτερη δόση θα πρέπει να χορηγείται εντός 5 και 13 μηνών μετά την πρώτη δόση. Εάν η δεύτερη δόση του εμβολίου χορηγηθεί νωρίτερα από τους 5 μήνες μετά την πρώτη δόση, μια τρίτη δόση θα πρέπει πάντα να χορηγείται.

Το Gardasil 9 χορηγείται σε 3 δόσεις (0, 2, 6 μήνες) σε όλα τα άτομα που είναι μεγαλύτερα των 15 ετών. Και οι τρεις δόσεις πρέπει να δίνονται μέσα σε περίοδο 1 έτους σε περίπτωση που δεν ακολουθείται το σχήμα 0, 2, 6 μήνες.

Δεν δικαιολογείται ο επανεμβολιασμός με το 9-δύναμο εμβόλιο για άτομα που συμπλήρωσαν  τον εμβολιασμό με διαφορετικό εμβόλιο για τον HPV.

Πόσο κοστίζει ο εμβολιασμός;

Στη χώρα μας τα εμβόλια για τον HPV έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και χορηγούνται δωρεάν από τα ασφαλιστικά ταμεία, για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 9 έως και 18 ετών.

Σε γυναίκες ηλικίας από 18 έως 26 ετών, το εμβόλιο έχει σταματήσει να χορηγείται δωρεάν από τα ασφαλιστικά ταμεία, από τις 31 Δεκεμβρίου του 2016.

Ποιες ανεπιθύμητες ενέργειες μπορεί να έχει ο εμβολιασμός;

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι: κεφαλαλγία, μυαλγίες, αίσθημα κόπωσης και αντιδράσεις στη θέση της ένεσης (ερυθρότητα, πόνος και οίδημα στην περιοχή της ένεσης). Λιγότερο συχνά μπορεί να παρατηρηθεί πυρετός, κνησμός ή δημιουργία μώλωπα στην περιοχή της ένεσης.

Το εμβόλιο έναντι του HPV περιέχει μόνο πρωτεΐνες της κάψας του ιού και όχι γενετικό υλικό (DNA). Κατά συνέπεια δεν μπορεί να προκαλέσει νόσο (ούτε σε ήπια μορφή, όπως συμβαίνει με άλλα εμβόλια που περιέχουν εξασθενημένα στελέχη μικροβίων ή ιών). Σε περιπτώσεις αλλεργικής αντίδρασης στη χορήγηση μιας δόσης του εμβολίου, δε θα πρέπει να συνεχίζεται ο εμβολιασμός.

Μπορώ να εμβολιαστώ αν έχω ήδη HPV;

Στις περιπτώσεις που η γυναίκα έχει ήδη προσβληθεί από κάποιον από τους τύπους του ιού που περιέχονται στο εμβόλιο, ο εμβολιασμός θα της προσφέρει προστασία μόνο για τους υπόλοιπους τύπους. Δηλαδή είναι δυνατό να εμφανίσει μετά τον εμβολιασμό εκδηλώσεις HPV λοίμωξης (κονδυλώματα ή δυσπλασία του τραχήλου) που οφείλονται στον τύπο του ιού από τον οποίο είχε μολυνθεί πριν από τον εμβολιασμό της.

Συστήνεται ο εμβολιασμός των αντρών;

Ο εμβολιασμός κατά του HPV συστήνεται και στα αγόρια. Ειδικότερα, ο παράλληλος εμβολιασμός ανδρών και γυναικών ενάντια στην HPV λοίμωξη θα συντελούσε σημαντικά στον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου στον γενικό πληθυσμό. O εμβολιασμός συνιστάται σε αγόρια 11-12 ετών, ενώ μπορεί να ξεκινήσει και στην ηλικία των 9. Ωστόσο μπορεί να πραγματοποιηθεί σε αγόρια και άνδρες 13 έως 22 ετών που δεν έχουν εμβολιαστεί.

Μετά τον εμβολιασμό θα πρέπει να συνεχίσω να κάνω και τεστ Παπανικολάου;

Κάθε γυναίκα που έχει εμβολιαστεί, αν και έχει σημαντικά μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσει προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, θα πρέπει να συνεχίσει τον ετήσιο έλεγχο με τεστ Παπανικολάου ή και HPV test.

Το εμβόλιο προφυλάσσει από ορισμένους τύπους HPV, που ευθύνονται για την ανάπτυξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, όχι όμως από όλους.

Επιπλέον αν η γυναίκα είχε σεξουαλικές επαφές πριν από τον εμβολιασμό, ενδεχομένως να έχει ήδη μολυνθεί από κάποιο τύπο HPV, οπότε το εμβόλιο δεν προσφέρει επαρκή προστασία για το συγκεκριμένο τύπο του ιού.

Ποιος είναι ο ρόλος του προφυλακτικού;

Η χρήση προφυλακτικού συνιστάται, γενικά, για την πρόληψη των σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων. Το υλικό κατασκευής τους αποτελεί φραγμό για τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων. Είναι πολύ αποτελεσματικό αν χρησιμοποιείται σωστά από την αρχή της επαφής και σε κάθε επαφή.  Η χρήση του είναι επιβεβλημένη ειδικότερα σε περιπτώσεις πολλών σεξουαλικών συντρόφων.

Γίνεται να κολλήσω HPV ενώ χρησιμοποιώ προφυλακτικό σε κάθε επαφή;

Ναι, καθώς το προφυλακτικό δεν παρέχει απόλυτη προστασία ενάντια στον HPV αλλά μειώνει τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού κατά 70%. Αυτό συμβαίνει διότι το προφυλακτικό δεν καλύπτει όλη την επιφάνεια του πέους, ούτε όλη την περιγεννητική περιοχή. Πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι δεν παρέχει προφύλαξη σε όλα τα είδη σεξουαλικής συνεύρεσης καθώς τα κονδυλώματα μολύνουν το υγιές δέρμα με απλή επαφή.

Καρρά Αλεξάνδρα

Ντζάθα Αφροδίτη Σπυριδούλα