Άλλες ονομασίες

Σιαλόλιθοι

Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Ο σχηματισμός λίθων (σιαλόλιθοι) μέσα στους μεγάλους συνήθως σιαλογόνους αδένες ή στους αγωγούς τους (εκφορητικούς πόρους).

Παθογένεια

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει θεωρία που να εξηγεί επακριβώς πως και γιατί σχηματίζονται οι σιαλόλιθοι. Ετσι οι πιο αποδεκτές θεωρίες σήμερα είναι: Α) Της διάπλασης: σύμφωνα μ’ αυτή, ο ανώμαλος ή και σε λάθος θέση σχηματισμός του αδένα κατά την εμβρυϊκή ζωή προκαλεί λίμναση του σάλιου μέσα στον αδένα, πράγμα που ευνοεί την δημιουργία αλάτων από τα οποία σιγά – σιγά σχηματίζονται οι λίθοι. Β) Τραυματική ή μηχανική: κατ’ αυτή κάποια στένωση που υπάρχει στον αγωγό (εκφορητικό πόρο) του αδένα δια μέσου του οποίου μεταφέρεται το σάλιο στο στόμα εξαιτίας κάποιου τραύματος ή μηχανικής αιτιολογίας, εμποδίζει την ομαλή ροή του σάλιου με αποτέλεσμα λίμναση αυτού, σχηματισμό αλάτων και στην συνέχεια λίθων. Γ) Του ξένου σώματος: κάποιο ξένο σώμα έχει εισχωρήσει μέσα στον εκφορητικό πόρο ή και στον ίδιο τον αδένα, με αποτέλεσμα λόγω φλεγμονής ή με το να εμποδίζει την ομαλή ροή του σάλιου, να σχηματίζεται ο λίθος. Δ) Φλεγμονώδης: μια χρόνια φλεγμονή του εκφορητικού πόρου του αδένα μπορεί να προκαλέσει στένωση του οπότε να έχουμε ελαττωμένη ροή του σάλιου με αποτέλεσμα να ευνοείται ο σχηματισμός λίθου. Επίσης η φλεγμονές προκαλούν αύξηση της οξύτητας (pH) του σάλιου, γεγονός που επίσης ευνοεί την δημιουργία λίθων. Ε) Διαιτητική: Η έλλειψη βιταμίνης Α ευνοεί την δημιουργία σιαλόλιθων.

Οι μεγάλοι σιαλογόνοι αδένες και οι εκφορητικοί τους πόροι αποτελούν την συχνότερη εντόπιση των σιαλόλιθων. Πιο συχνά μάλιστα, εμφανίζονται στον υπογνάθιο και στον πόρο του (60 – 80%) καθώς και στην παρωτίδα (14 – 20%). Σχεδόν πάντοτε ο λίθος σχηματίζεται στον αδένα της μίας πλευράς του προσώπου, η ηλικία δεν έχει κάποια σχέση, ενώ στους άνδρες εμφανίζονται λίγο συχνότερα. Το μέγεθος τους ποικίλλει από κόκκο σουσαμιού μέχρι καρύδι, το σχήμα τους μπορεί είναι ποικίλο, το βάρος τους 1 – 3γρ., και κάποιες φορές είναι περισσότεροι από ένας.

Κλινική εικόνα

Εφόσον οι σιαλόλιθοι είναι μικροί και δεν εμποδίζουν σημαντικά την ροή του σάλιου, τα κλινικά συμπτώματα είναι ήπια και πολλές φορές δια μέσου του αγωγού του αδένα εξέρχονται στο στόμα μόνοι τους. Εφόσον όμως εμποδίζουν την ροή του σάλιου προκαλούν χαρακτηριστικά συμπτώματα: περιοδική διόγκωση του αδένα κατά την διάρκεια των γευμάτων που εξαφανίζεται 3-4 ώρες μετά το γεύμα και έντονος και διαξιφιστικός πόνος (σιαλικός κωλικός) που συνοδεύει την διόγκωση. Ο πόνος αυτός πολλές φορές αναγκάζει τον ασθενή να διακόψει το γεύμα και προκαλείται από την μετακίνηση του λίθου. Αν η λιθίαση δεν θεραπευτεί τότε έχουμε μια χρόνια φλεγμονή του αδένα που μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή του.

Διάγνωση

Η διάγνωση στηρίζεται κυρίως στην κλινική εικόνα. Η ψηλάφιση πολλές φορές θα αποκαλύψει την ύπαρξη των σιαλόλιθων. Η ακτινογραφία και η σιαλογραφία βοηθούν πολλές φορές στην επιβεβαίωση της διάγνωσης.

Αντιμετώπιση

Η θεραπεία είναι συνήθως χειρουργική και συνίσταται στην αφαίρεση του λίθου ή και του αδένα όταν αυτός είναι κατεστραμμένος. Σε πολύ μικρούς λίθους χορηγούνται σιαλαγωγά φάρμακα, αντιβιοτικά και με μαλάξεις του πόρου ο λίθος είναι δυνατόν να βγει μόνος του.