Γράφει η Μάντζαρη Ειρήνη, Ωτορινολαρυγγολόγος (ΩΡΛ) συνεργάτης του doctoranytime.gr 

Οι διαταραχές του ύπνου ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες κατά την ASDC (Association of Sleep Disorders): 1) Insomnias, δηλαδή διαταραχές έναρξης και διάρκειας του ύπνου. 2) Εκσεσημασμένη υπνηλία. 3) Διαταραχές σχέσης ύπνου- αφύπνισης. 4) Δυσλειτουργίες που σχετίζονται με τον ύπνο.

Στις τελευταίες ανήκουν οι δυσυπνίες όπου το άτομο αδυνατεί να κοιμηθεί και υποφέρει από αυπνίες, οι παρυπνίες όπου το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) δε λειτουργεί φυσιολογικά κατά τον ύπνο και μπορεί να εμφανιστούν εφιάλτες ή και ενούρηση κατά τον ύπνο και οι διαταραχές ύπνου ψυχιατρικής αιτιολογίας.

Οι διαταραχές του ύπνου που μπορούν να βοηθηθούν από τον ΩΡΛ είναι αυτές που οφείλονται σε απόφραξη της ανώτερης αναπνευστικής οδού η οποία οδηγεί σε σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας που εκδηλώνεται με παύσεις στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου, διάρκειας τουλάχιστον 10 δευτερολέπτων.

Στα παιδιά οι άπνοιες θεωρούνται παθολογικές ανεξαρτήτως της διάρκειάς τους (δηλαδή και μικρότερες των 10 δευτερολέπτων).

Στα παιδιά το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας σχετίζεται με αυξημένο μέγεθος στις παρίσθμιες αμυγδαλές και τις αδενοειδείς εκβλαστήσεις (κρεατάκια).

Στους ενήλικες, αντίστοιχα, σχετίζεται με μία ποικιλία και συχνά με συνδυασμό παραγόντων που αφορούν στη ρινική κοιλότητα (σκολίωση ρινικού διαφράγματος, υπερτροφία ρινικών κογχών, ρινικοί πολύποδες), στο μέγεθος των αμυγδαλών (υπερτροφικές), στη στενή υπερώα και τη μακρά σταφυλή, στην υπερτροφική βάση της γλώσσας, στη μικρογναθία και στο δείκτη μάζας σώματος (BMI) (παχυσαρκία).

Γιατί πρέπει κανείς να αντιμετωπίσει το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας;

Η υπνική άπνοια σχετίζεται με πρωινές κεφαλαλγίες, έκπτωση της νοητικής λειτουργίας (κακή απόδοση στο σχολείο και την εργασία), αδυναμία συγκέντρωσης, σεξουαλική δυσλειτουργία, ροπή προς τα τροχαία και εργατικά ατυχήματα.

Το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας συνδέεται με αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα καθώς μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες, εγκεφαλικά επεισόδια.

Ο ρόλος του Ωτορινολαρυγγολόγου και η αντιμετώπιση

Με τη λήψη αναλυτικού ιστορικού από τον ασθενή, την επιμελή κλινική εξέταση που περιλαμβάνει και την ενδοσκόπηση ρινός- ρινοφάρυγγα- φάρυγγα- υποφάρυγγα και τα αποτελέσματα της μελέτης ύπνου, όπου κρίνεται αυτή σκόπιμη, ο ΩΡΛ ιατρός εντοπίζει το επίπεδο της απόφραξης και σχεδιάζει τη χειρουργική επέμβαση που θα λύσει το πρόβλημα του ασθενή.

Η εφαρμογή συσκευής θετικής πίεσης κατά τον ύπνο (CPAP), αν και αποτελεσματική σε ποσοστό ~80%, εμφανίζει εξαιρετικά χαμηλή συμμόρφωση από τους ασθενείς.

Για το λόγο αυτό ένα πολύ μεγάλο ποσοστό ασθενών αναζητά τη μόνιμη λύση του χειρουργείου. Σε περιπτώσεις που η μελέτη ύπνου αποκαλύψει αποφρακτικού τύπου υπνική άπνοια μεγάλης επικινδυνότητας όπου η χρήση CPAP κρίνεται απολύτως απαραίτητη, η χειρουργική αντιμετώπιση επίσης παίζει σημαντικό ρόλο καθώς βελτιώνει την αποτελεσματικότητα της χρήσης μάσκας.

Συνηθέστερες επεμβάσεις που επιλύουν το πρόβλημα της υπνικής άπνοιας, μόνες τους ή συνδυαστικά, είναι:

• Βελτίωση ροής του αέρα στη ρινική κοιλότητα με ευθειασμό σκολίωσης ρινικού διαφράγματος, μείωση του μεγέθους των κάτω ρινικών κογχών όταν αυτές είναι υπερτροφικές, αφαίρεση ρινικών πολυπόδων εφόσον αυτοί εντοπιστούν κατά τον κλινικό και απεικονιστικό έλεγχο, χειρουργική διόρθωση της λειτουργίας της ρινικής βαλβίδας. Συνήθως οι ρινοχειρουργικές επεμβάσεις, στους ασθενείς με αποφρακτική υπνική άπνοια, συνδυάζονται με κάποια από τις επεμβάσεις που αναφέρονται στη συνέχεια.
• Αμυγδαλεκτομή- Αδενοειδεκτομή. Στα παιδιά οι επεβάσεις αυτές ατιμετωπίζουν το σύνδρομο αποφρακτικής υπνικής άπνοιας με επιτυχία 90- 95%. Στους ενήλικες η αμυγδαλεκτομή συνδυάζεται κατά κανόνα με μείωση του μεγέθους της σταφυλής και φάρυγγο-υπερώιοπλαστική (UPPP).
• Στάφυλο- φάρυγγο- υπερώιοπλαστική (UPPP) με εξαιρετικά αποτελέσματα σε περιστατικά απόφραξης οπισθουπερώια.
• Υπερώια εμφυτεύματα. Πρόκειται για βιοσυμβατό υλικό που δεν προκαλεί ιστική αντίδραση.
• Σταφυλουπερώια πλαστική με CO2 laser.
• Έγχυση σκληρυντικών ουσιών στη μαλθακή υπερώα.

Ο μεγάλος αριθμός των χειρουργικών τεχνικών καταδεικνύει τη μεγάλη σημασία της λεπτομερούς προεγχειρητικής εκτίμησης από τον ΩΡΛ ιατρό ούτως ώστε να επιτευχθεί το βέλτιστο μετεγχειρητικό αποτέλεσμα.

Διαβάστε επίσης

• Ο ύπνος του μωρού
• Κρεατάκια και παιδί: Τι χρειάζεται να γνωρίζουν οι γονείς
• 7 συμβουλές για καλύτερο ύπνο
• Πόσο ύπνο χρειαζόμαστε;
• Μελέτη ύπνου – σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας ύπνου