Γενικά

Στην κύηση, η πιο συχνή αναιμία είναι η ένδεια του σιδήρου, η οποία ονομάζεται σιδηροπενική αναιμία. Το σίδηρο είναι απαραίτητο στοιχείο για την ομαλή κυτταρική λειτουργία. Η ολική ποσότητά του στον οργανισμό είναι περίπου 3,4 gr. Ο σίδηρος στον ανθρώπινο οργανισμό βρίσκεται σε τρεις μορφές. Τον αποθηκευμένο, ο οποίος είναι με τη μορφή φερριτίνης ή αιμοσιδηρίνης στο ήπαρ, το σπλήνα και το μυελό των οστών. Το λειτουργικό, ο οποίος είναι ενσωματωμένος στην αιμοσφαιρίνη, τη μυοσφαιρίνη και σε διάφορα ένζυμα. Το μεταφερόμενο, ο οποίος μετά απο την απορρόφησή του από το έντερο, συνδεέται με την τρανσφερίνη. Ο σίδηρος αποβάλλεται απο τον οργανισμό με την αποφολίδωση των κυττάρων του γαστρεντερικού συστήματος, του ουροποιητικού συστήματος και της επιδερμίδας. Η μέση απώλεια του σιδήρου κατά την κύηση είναι περίπου 1-2 mg/24ωρο. Συνεπώς, κατά την εγκυμοσύνη, οι ημερήσιες ανάγκες του οργανισμού αυξάνονται κατά 1 mg περίπου και είναι 3-4 mg, από τα οποία τα 300 μg προορίζονται για το έμβρυο. Ο αποθηκευμένος σίδηρος δεν επαρκεί στην κύηση λόγω των αυξημένων αναγκών και επομένως, στις περιπτώσεις που η λήψη σιδήρου από τη διατροφή δεν είναι ικανοποιητική, έχει σαν αποτέλεσμα την διαταραχή του ισοζυγίου του σιδήρου και την εγκατάσταση της σιδηροπενικής αναιμίας. Η σιδηροπενική αναιμία οφείλεται στη κακή διατροφή της εγκύου, στη μη ικανοποιητική απορρόφηση του σιδήρου, σε αιμορραγίες και σε αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο όπως πολύδυμη κύηση κ.α.

Κλινική εικόνα

Η έλλειψη του σιδήρου προκαλεί διαταραχές στις ενζυμικές κυτταρικές λειτουργίες της μητέρας, με αποτέλεσμα τη διαταραχή της μυϊκής δραστηριότητας, της νευροδιαβίβασης και της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματατος. Η αναιμία εμφανίζεται με την κλασσική συμπτωματολογία, της δύσπνοιας, της εύκολης κόπωσης και της ταχυκαρδίας. Στις περιπτώσεις που η αιμοσφαιρίνη είναι κάτω από 7 g/dL, η αναιμία χαρακτηρίζεται ως βαριά και έχει παρατηρηθεί αυξημένο ποσοστό εμφάνισης πρόωρων τοκετών, υπολειπόμενης ενδομήτριας εμβρυϊκής ανάπτυξης, αυξημένου βάρους του πλακούντα καθώς και υψηλότερη περιγεννητική θνησιμότητα.

Διάγνωση

Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας βασίζεται στην διαπίστωση της μείωσης της αιμοσφαιρίνης στο αίμα, στις περιπτώσεις που υπάρχει έλλειψη σιδήρου. Η πιο απλή μέθοδος για την διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας είναι η εξέταση του περιφερικού αίματος. Σε έλλειψη σιδήρου, το πρώτο που παρουσιάζεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια είναι η ελάττωση της κυτταρικής μάζας, με αποτέλεσμα τη διαπίστωση μικροκυττάρωσης, δηλαδή ελάττωση του μέσου όγκου των ερυθρών αιμοσφαιρίων (MCV). Ακολούθως, παρατηρείται υποχρωμία, δηλαδή μείωση της μέσης πυκνότητας της αιμοσφαιρίνης ανά ερυθρό αιμοσφαίριο (MCHC). Συνεπώς, σε κάθε γυναίκα με χαμηλή αιμοσφαιρίνη και μικροκυττάρωση πρέπει να τίθεται η υποψία της σιδηροπενικής αναιμίας, όταν πρώτα αποκλειστεί η ύπαρξη θαλασσαιμίας, που επίσης χαρακτηρίζεται από μικροκυττάρωση.

Ο βαθμός ελάττωσης των αποθεμάτων του σιδήρου προσδιορίζεται με την μέτρηση των επιπέδων της φερριτίνης του ορού. Ενα απο τα πρώτα ευρήματα της έλλειψης σιδήρου είναι η ελάττωση των επιπέδων της φερετίνης, τιμές κάτω από 12 μg/L υποδηλώνουν την έλλειψη. Τα επίπεδα της φερετίνης στον ορό αντανακλούν στην ολική ποσότητα του σιδήρου στον οργανισμό. Η μέτρηση των επιπέδων του σιδήρου του ορού δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη για την ποσότητά του στον οργανισμό και γι’ αυτό η τιμή του σιδήρου στον ορό μειώνεται μετά από πρόσφατη αιμορραγία ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει ανεπάρκεια. Επίσης, υπάρχουν αξιόλογες ημερήσιες διακυμάνσεις της τιμής του σιδήρου. Η ελάττωση του σιδήρου του ορού και η μειωμένη σιδηροδεσμευτική ικανότητα (TBC) κάτω από 15% είναι στοιχεία έλλειψης σιδήρου. Στις περιπτώσης της φυσιολογικής αναιμίας της κύησης δεν έχουμε μικροκυττάρωση και υποχρωμία, σε αντίθεση με την σιδηροπενική αναιμία.

Θεραπεία

Η θεραπεία και η πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας στην κύηση στηρίζεται στη χορήγηση σιδηρούχων σκευασμάτων. Η πλειοψηφία των ερευνητών προτείνει τη χορήγηση σιδηρούχων σκευασμάτων σε όλες τις έγκυες από τη 16η εβδομάδα, λόγω της διαπίστωσης ότι το ισοζύγιο του σιδήρου είναι ευαίσθητο και ευμετάβλητο. Επίσης, η χορήγηση σιδηρούχων σκευασμάτων συνεχίζεται στην λοχεία, ιδίως σε περιστατικά με διαγνωσμένη αναιμία και σε μητέρες που θηλάζουν.

Διαβάστε επίσης

• Ταχυκαρδία. Τι μπορεί να σημαίνει;
• Τι είναι το στίγμα της μεσογειακής αναιμίας;
• Τερηδόνα και ουλίτιδα της κύησης
• Ο σίδηρος δεν είναι πανάκεια
• Σακχαρώδης διαβήτης κύησης: η σωστή παρακολούθηση πρέπει να ξεκινά από νωρίς