Άλλες ονομασίες

υπερτασική νόσος της κύησης

Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Η προεκλαμψία είναι μια παθολογική κατάσταση της κύησης, που εκδηλώνεται με υπέρταση, λευκωματουρία και οιδήματα, ενώ ανάλογα με την βαρύτητα των συμπτωμάτων χαρακτηρίζεται σε ήπια και βαριά. Η εμφάνιση σπασμών, υποδηλώνει μια σοβαρότατη επιπλοκή της προεκλαμψίας, που ονομάζεται εκλαμψία.

Γενικά

Η συχνότητα εμφάνιση της υπερτασική νόσου στην κύησης είναι 10% και αφορά κυρίως το 3ο τρίμηνο. Η υπερτασική νόσος στην κύηση χαρακτηρίζεται από αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα 140mmHg για τη συστολική και πάνω από τα 90mmHg για τη διαστολική, σε δύο ή περισσότερες μετρήσεις μέσα στο 24/ωρο.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία της προεκλαμψίας και της εκλαμψίας είναι κοινή αλλά παραμένει άγνωστη σε πολλά σημεία της. Εχουν ενοχοποιηθεί διάφοροι περιβαλλοντικοί και φυλετικοί παράγοντες, διαιτητικές συνήθειες και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Κατά καιρούς έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες όπως η διαταραχή του συστήματος ρενίνης- αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης και η απελευθέρωση θρομβοπλαστίνης από τον πλακούντα, η οποία προκαλεί δευτεροπαθώς αλλαγές στη λειτουργία πολλών οργάνων. Αλλη θεωρία υποστηρίζει ότι είναι αποτέλεσμα της ισχαιμίας της μήτρας λόγω της υπερδιάτασής της, όπως στη μύλη κύηση, στο υδράμνιο, στη πολύδυμη κύηση και άλλες καταστάσεις. Σήμερα, πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι το έμβρυο συμπεριφέρεται ως ξένο σώμα προς την μητέρα και αυτό συνεπάγεται την ανοσολογική αντίδραση του μητρικού οργανισμού.

Παθογένεια

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν την άποψη, ότι στο παθογενετικό μηχανισμό πρόκλησης της προεκλαμψίας, τον πρώτο ρόλο παίζουν οι αλλοιώσεις του αγγειακού ενδοθηλίου. Οι αλλοιώσεις του αγγειακού ενδοθηλίου οφείλονται στην ανοσολογική αντίδραση της μητέρας προς το έμβρυο. Η αρχική βλάβη παρουσιάζεται στο μητροπλακουντιακό αγγειακό σύστημα και στη συνέχεια μπορεί να επεκταθεί στο ενδοθήλιο των διαφόρων συστημάτων και κυρίως στα συμπαγή όργανα. Αυτο έχει σαν αποτέλεσμα, η πρώτη εκδήλωση να είναι ο αγγειόσπασμος των αρτηριδίων, ο οποίος αφορά και τα τροφικά τριχοειδή των αγγειακών τοιχωμάτων, προκαλώντας έτσι την υποξία τους και την εμφάνιση νεκρωτικών αλλοιώσεων, με αποτέλεσμα την δημιουργία μικροαιμορραγικών εστιών σε διάφορα όργανα και ιδίως στους νεφρούς, στο ήπαρ και στον εγκέφαλο. Στους νεφρούς έχουμε ελάττωση της νεφρικής σπειραματικής διήθησης, η οποία προκαλεί αυξημένη επαναρρόφηση ύδατος και νατρίου, που οδηγεί στην πιθανή κατακράτησή τους και την εμφάνιση οιδήματος.

Κλινική εικόνα

Η κλινική εκδήλωση της προεκλαμψίας εξάρταται από την βαρύτητα της. Στη περίπτωση που η προεκλαμψία είναι ήπιας μορφής, τα συμπτώματα είναι πολύ αμβληχρά και αφορούν την μείωση της φυσικής δραστηριότητας της εγκύου και την εμφάνιση αισθήματος εύκολης κόπωσης, το οποίο οφείλεται στην αύξηση του βάρους της. Οταν η προεκλαμψία μεταπέσει στη βαριά της μορφή, τότε παρουσιάζει διαταραχές της όρασης όπως διπλωπία, κεφαλαλγίες λόγω του οιδήματος του εγκεφάλου, επιγαστραλγία και τάση για έμετο λόγω της διάτασης της ηπατικής κάψας από το οίδημα, ενώ σε πιο σπάνιες περιπτώσεις έχουμε αιμορραγία από τον κόλπο και τους βλενογόνους λόγω κατανάλωσης του ινωδογόνου του αίματος. Στις περιπτώσεις εκείνες, που η προεκλαμψία δεν αντιμετωπιστεί σωστά, τότε η συμπτωματολογία γίνεται πολύ πιο βαρία και η κατάσταση ονομάζεται εκλαμψία, η οποία χαρακτηρίζεται από την απότομη επιβάρυνση της γενικής κατάσταση της ασθενούς. Η κύρια εκδήλωση της εκλαμψίας είναι ο εκλαμπτικός παροξυσμός με απώλεια συνείδησης και τονικοκλονικούς σπασμούς.

Τα σημεία που χαρακτηρίζουν την προεκλαμψία είναι η υπέρταση, το οίδημα στο πρόσωπο, στα άνω άκρα και λιγότερο στα κάτω άκρα και η αύξηση των τενοντίων αντανακλαστικών. Επίσης, η ολιγουρία, η οποία είναι ένα σοβαρό προγνωστικό σημείο της προεκλαμψίας, η υπερβολική αύξηση του σωματικού βάρους της εγκύου και η διαπίστωση ποικίλου βαθμού σπασμού των αρτηριδίων του αμφιβληστροειδούς στη βυθοσκόπηση.

Εργαστηριακά ευρήματα

Τα εργαστηριακά ευρήματα της προεκλαμψίας πρέπει να αξιολογούνται με ιδιαίτερη προσοχή. Ο αιματοκρίτης και τα λευκώματα του πλάσματος είναι φαινομενικά αυξημένα λόγω της αιμοσυμπύκνωσης και γι’ αυτό θα πρέπει να αξιολογούνται ανάλογα με την βαρύτητα της προεκλαμψίας. Τα υπόλοιπα στοιχεία του αίματος δεν επηρεάζονται πολύ από τη προεκλαμψία, εκτός από το ουρικό οξύ, το οποίο αυξάνεται πάνω από τα 6,5mg/dL και την οξαλοξική τρανσαμινάση (SGOT), η οποία αυξάνεται πάνω από τις 200 μοναδες. Σε βαριές προεκλαμψίες είναι δυνατό να παρατηρηθεί ελάττωση του ινωδογόνου και του αριθμού των αιμοπεταλίων. Επίσης, διαπιστώνεται λευκωματουρία, η οποία μαζί με την υπέρταση και τα οιδήματα αποτελεί την κλασική τριάδα της προεκλαμψίας. Η μέτρηση του λευκώματος είναι καλύτερα να γίνεται σε ούρα 24/ωρου και τιμές πάνω από 500 mg/24ωρο χαρακτηρίζονται ως λευκωματουρία. Ακόμη, ο έλεγχος για λεύκωμα στα ούρα μπορεί να γίνει με ειδικές ταινίες και ως λευκωματουρία χαρακτηρίζεται η ύπαρξη 3-4 + σε δύο ή περισσότερες μετρήσεις. Τα εργαστηριακά ευρήματα της εκλαμψίας είναι τα ίδια με της προεκλαμψίας αλλά περισσότερο έντονα.

Διαφορική διάγνωση

Η διαφορική διάγνωση πρέπει να γίνει στην περίπτωση της εκλαμψίας από άλλες καταστάσεις που προκαλούν γενικευμένους σπασμούς, όπως οι διάφορες βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος και η επιληψία, και στηρίζεται στη λευκωματουρία και την υπέρταση που χαρακτηρίζουν τον εκλαμπτικό παροξυσμό.

Πρόληψη

Η πρόληψη της προεκλαμψίας στηρίζεται στη σωστή παρακολούθηση της κύησης, αφού δεν υπάρχουν προειδοποιητικά σημεία εγκατάστασής της. Επίσης, στις περιπτώσεις διαγνωσμένης προεκλαμψίας, το μέλημα του ιατρού είναι να μην εγκατασταθεί έκλαμψία.

Θεραπεία

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της προεκλαμψίας είναι ανάλογη με την βαρύτητά της.

Οι ασθενείς με ελαφρά προεκλαμψία μπορούν να αντιμετωπιστούν σε νοσοκομείο ή στο σπίτι, όταν εξασφαλιστεί η απόλυτη συνεργασία με το θεράποντα ιατρό. Η θεραπευτική αγωγη περιλαμβάνει τον κλινοστατισμό και την απόφαση πότε θα γίνει πρόκληση τοκετού. Επίσης, την καθημερινή μέτρηση της αρτηριακή πίεσης, του λευκώματος στα ούρα με ειδικές ταινίες και του σωματικού βάρους, ενώ στην περίπτωση που πρόκειται για νοσηλεία στο σπίτι, είναι σκόπιμος ο ιατρικός έλεγχος κάθε δύο ημέρες. Η έγκυος ενημερώνεται ότι με την τυχόν εμφάνιση των συμπτωμάτων της κεφαλαλγίας, της επιγαστραλγίας και των διαταραχών της όρασης πρέπει να επικοινωνήσει άμεσα με τον γιατρό της.

Σε ασθενείς με μέτρια προεκλαμψία είναι απαραίτητο η νοσηλεία να γίνεται σε νοσοκομείο. Η νοσηλεία περιλαμβάνει την υποχρεωτική κατάκλιση της ασθενούς, την χορήγηση αντιυπερτασικής αγωγής και τον πλήρη εργαστηριακό έλεγχο. Επίσης, είναι απαραίτητος ο έλεγχος της εμβρυοπλακουντιακής μονάδας με την υπερηχογραφία και τη καρδιοτοκογραφία κάθε εβδομάδα και ο προσδιορισμός του βιοφυσικού προφίλ να γίνεται απο την 27η εβδομάδα.

Ασθενείς με βαριά προεκλαμψία πρέπει να αντιμετωπίζονται σε ειδικά τμήματα για κυήσεις υψυλού κινδύνου, ώστε να χορηγείται η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή για τον περιορισμό του κινδύνου εκδήλωσης του εκλαμπτικού παροξυσμού. Η φαρμακευτική αγωγή περιλαμβάνει αντιυπερτασικά, όπως την α-μεθυλντόπα και την υδραλαζίνη και κατασταλτικά του ΚΝΣ, όπως το θειϊκό μαγνήσιο και τη διαζεπάμη.
Η διεκπεραίωση του τοκετού της προεκλαμπτικής εγκύου πρέπει να πραγματοποιείται με καισαρική τομή, ενώ ο χρόνος εκτέλεσής της εξαρτάται από τα ευρήματα του ελέγχου του εμβύου και της βαρύτητας της νόσου.