Η συσκευασία των τροφίμων αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες ασφάλειας στην αλυσίδα μεταφοράς των τροφίμων από τον τόπο παρασκευής τους στο πιάτο του καταναλωτή, καθώς εξασφαλίζουν τη διατήρηση της καλής ποιότητας και της υγιεινής των τροφίμων. Συνήθως ο καταναλωτής δε δίνει ιδιαίτερη σημασία στη συσκευασία, εκτός και αν αυτή παρουσιάζει κάποιο πρόβλημα, όπως για παράδειγμα κάποιο χτύπημα ή σκίσιμο. Ομως η σημασία της συσκευασίας είναι πολύ μεγάλη καθώς προστατεύει τα τρόφιμα από παθογόνους μικροοργανισμούς, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιούνται λιγότερα πρόσθετα για τη διατήρηση των τροφίμων. Είτε πρόκειται για χαρτί, γυαλί ή πλαστικό οι συσκευασίες των τροφίμων έχουν συμβάλει σημαντικά τόσο στην εύκολη μεταφορά και αποθήκευση, όσο και στη διατήρηση τροφίμων στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Ποιός είναι ο ρόλος της συσκευασίας;

Οι συσκευασίες προστατεύουν τα τρόφιμα από επιμόλυνση είτε από βιολογικούς (μικρόβια) είτε από χημικούς παράγοντες. Παράλληλα δίνει τη δυνατότητα αναγραφής πληροφοριών που αφορούν το τρόφιμο.

Ετσι λοιπόν προσφέρονται στον καταναλωτή πληροφορίες που αφορούν τη διατροφική αξία του τροφίμου, τα συστατικά του, την ημερομηνία λήξης, τη διατήρησή του και ακόμα και τον τρόπο ή το χρόνο που χρειάζεται για το μαγείρεμα.

Οι συσκευασίες προστατεύουν την υφή του τροφίμου και πολλές φορές ακόμα και το αρχικό του σχήμα. Παράλληλα διατηρείται καλύτερα τόσο η γεύση όσο και η οσμή των τροφίμων, καθώς και το νερό ή η υγρασία.

Σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα η συσκευασία που επιλέγεται για κάποιο τρόφιμο μπορεί να επηρεάσει και τη διατροφική του αξία.

Στο γάλα για παράδειγμα η ειδική χάρτινη συσκευασία, που δεν εκθέτει το προϊόν στην ηλιακή ακτινοβολία, ελαχιστοποιεί την καταστροφή της βιταμίνης Β2 (ριβοφλαβίνη) η οποία είναι φωτοευαίσθητη και καταστρέφεται με την έκθεση στο ηλιακό φως.

Αντίστοιχο παράδειγμα αποτελεί η ειδική σκούρα γυάλινη συσκευασία για το ελαιόλαδο, η οποία μάλιστα καθιερώθηκε και πρόσφατα σε όλη την Ε.Ε.

Η εξέλιξη στη συσκευασία τροφίμων

Οπως και σε όλους τους τομείς της τεχνολογίας τροφίμων, ο τομέας της συσκευασίας τροφίμων έχει παρουσιάσει σημαντική εξέλιξη προσφέροντας πολλές επιλογές, ανάλογα με το κάθε τρόφιμο.

Ετσι λοιπόν για τρόφιμα όπως καφές ή μυρωδικά και μπαχαρικά, συχνά επιλέγεται συσκευασία σε κενό αέρα, όπου το προϊόν συσκευάζεται είτε σε αλουμίνιο, είτε σε πλαστικό και αφαιρείται το μεγαλύτερο ποσοστό αέρα, με αποτέλεσμα το προϊόν να διατηρείται φρέσκο, ασφαλές και παράλληλα να μη μειώνεται το άρωμά του.

Η συσκευασία τροποποιημένης ατμόσφαιρας ή ΜΑΡ (Modified atmosphere packaging) βασίζεται στην τροποποίηση των αερίων με τα οποία έρχεται το τρόφιμο σε επαφή, μέσα στη συσκευασία. Ετσι λοιπόν ο αέρας αντικαθίσταται με κάποιο αέριο ή ένα μίγμα αερίων. Ο συγκεκριμένος τρόπος συσκευασίας συνδυάζεται με διατήρηση σε χαμηλή θερμοκρασία, συνήθως χαμηλότερη των 3 βαθμών Κελσίου.

Ο στόχος της συγκεκριμένης μεθόδου είναι να μειωθεί το ποσοστό οξυγόνου στη συσκευασία, και να δυσχεραίνεται η ανάπτυξη αερόβιων παθογόνων μικροοργανισμών (που απαιτούν οξυγόνο για την ανάπτυξή τους).

Φυσικά η μέθοδος αυτή δεν αποτρέπει την ανάπτυξη των αναερόβιων παθογόνων μικροοργανισμών, κατηγορία στην οποία ανήκουν πολλά μικρόβια που προκαλούν τροφικές δηλητηριάσεις, όπως το καμπυλοβακτηρίδιο και η λιστέρια.

Ετσι λοιπόν χρησιμοποιούνται παράλληλα και άλλες μέθοδοι διατήρησης των τροφίμων όπως είναι το ελεγχόμενο ποσοστό υγρασίας ή ελεγχόμενο pH.

Ο τρόπος συσκευασίας MAP καθώς και η τροποποιημένη ατμόσφαιρα χρησιμοποιούνται συχνά για τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπος, καθώς αποτρέπουν το “τάγγισμα” του λίπους.

Εξυπνες και σύγχρονες συσκευασίες

Οι συσκευασίες τροφίμων εξελίσσονται για να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες του καταναλωτή. Υπάρχει μία μεγάλη ποικιλία τροφίμων τα οποία μπορούν να μαγειρευτούν μέσα στη συσκευασία στην οποία πωλούνται.

Πολλά συσκευασμένα τρόφιμα λοιπόν διατηρούνται σε κενό αέρα και έχουν υποστεί θέρμανση που αυξάνει το χρόνο ζωής τους και παράλληλα διατηρεί τη γεύση και τα θρεπτικά συστατικά τους.

Ο καταναλωτής μπορεί να ξαναζεστάνει το τρόφιμο μέσα στη συσκευασία του, ολοκληρώνοντας ουσιαστικά το μαγείρεμα.

Μερικές συσκευασίες είναι ειδικές για να τοποθετούνται στο φούρνο μικροκυμάτων. Τέτοιες συσκευασίες αποτελούνται από ειδικά πλαστικά ανθεκτικά στην υψηλή θερμοκρασία όπως το CPET και το PP (πολυπροπυλένιο).

Παράλληλα για να βεβαιώνεται ο καταναλωτής ότι η συσκευασία όντως έχει διατηρήσει ασφαλές το τρόφιμο, η βιομηχανία χρησιμοποιεί έξυπνες συσκευασίες με τις οποίες ο καταναλωτής μπορεί να διαπιστώσει αν η συσκευασία έχει ανοιχθεί και έχει εισέλθει αέρας στο εσωτερικό.

Ειδικά καπάκια στις συσκευασίες ή ταινίες ασφαλείας στο άνοιγμα της συσκευασίας προσφέρουν μεγαλύτερη αξιοπιστία στον καταναλωτή.

Συμβουλές για τον καταναλωτή

Γενικότερα συσκευασίες που φαίνονται ότι έχουν υποστεί φθορά ή είναι χτυπημένες καλό θα είναι να αποφεύγονται, καθώς το τρόφιμο μπορεί να έχει επιμολυνθεί από παθογόνους μικροοργανισμούς.

Είναι πολύ καλή ιδέα να πλένετε το πάνω μέρος από τη συσκευασία ενός αναψυκτικού ή μίας κονσέρβας πριν ανοιχτεί η συσκευασία, καθώς κατά το άνοιγμα μπορεί να εισέλθει σκόνη που έχει επικαθίσει στη συσκευασία κατά τη μεταφορά ή την αποθήκευση του προϊόντος.

Να διαβάζετε πάντα τις οδηγίες για τη διατήρηση και την αποθήκευση των συσκευασμένων τροφίμων που αναγράφονται στη συσκευασία. Αναγράφονται για να εξυπηρετούν κάποιο σκοπό.

Διαβάστε επίσης

• Για σωστή αποθήκευση τροφίμων
• Τροφικές αλλεργίες
• Διαβάζετε τι τρώτε
• Η Κομισιόν προσπαθεί να εισάγει “μεταλλαγμένα” από την πίσω πόρτα
• Γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα: “για το καλό μου” ή μήπως όχι;