Αν η παγκοσμιοποίηση είναι κατά πάσα πιθανότητα η παράμετρος που θα χαρακτηρίσει τον καινούργιο αιώνα, τότε αυτή δεν μπορεί παρά να περιλαμβάνει το σύνολο των πολιτών του πλανήτη, όχι μόνο ανατρέποντας τα κοινωνικά κατεστημένα που χωρίζουν τον κόσμο σε πλούσιους και φτωχούς, ανεπτυγμένους και υποανάπτυκτους αλλά και τις πολιτικές που στηρίζουν τον διαχωρισμό σε υγιείς – αρτιμελείς και άτομα με ειδικές ανάγκες. Για να διερευνήσουμε την κοινωνική πραγματικότητα του σήμερα στην Ελλάδα, βρεθήκαμε στον Τομέα Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και μιλήσαμε με την Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας κυρία Αναστασία Καλαντζή για την θέση των ατόμων με ειδικές ανάγκες στην τροτοβάθμια εκπαίδευση, την αντιμετώπιση των φοιτητών με ειδικά προβλήματα στην υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες αλλά και για το τί πρέπει να γίνει ώστε να μπορεί να περιλαμβάνεται η τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας στην σύγχρονη Ευρώπη.

Care
Ποια είναι η διαδικασία εισαγωγής στα πανεπιστήμια των ατόμων με ειδικές ανάγκες

Αναστασία Καλαντζή
Αφού σας ευχαριστήσω για την φιλοξενία στις ιστοσελίδες του Care, θα ήθελα να σας πώ ότι υπάρχει μιά σχετικά πρόσφατη νομοθεσία που καθορίζει ποιά είνα τα νοσήματα που δεν αποτελούν εμπόδιο για την φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μέχρι πρόσφατα η πρόσβαση των ατόμων αυτών στα πανεπιστήμια ήταν ελεύθερη, αλλά λόγω της μεγάλης ζήτησης δεν μπορούσαν οι σχολές να ανταποκριθούν. Για τον λόγο αυτό μπήκαν περιορισμοί, όπως για παράδειγμα στην σχολή μας οι φοιτητές με ειδικές ανάγκες δεν μπορούν να υπερβαίνουν το 3%.

Care
Πως γίνεται σήμερα η επιλογή του 3%;

Α. Κ.
Δυστυχώς το μόνο κριτήριο που χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή είναι ο βαθμός του απολυτηρίου Λυκείου που πολλές φορές όμως δεν αντιπροσωπεύει και την πραγματικότητα. Και αυτό ισχύει στην σχολή μας χωρίς να αποτελεί κεντρική επιλογή για όλα τα πανεπιστήμια της χώρας.

Care
Τι προβλήματα δημιουργεί αυτός ο τρόπος εισαγωγής και ποιόν εσείς προτείνετε;

Α. Κ.
Πέραν του ότι ο συγκεκριμένος τρόπος εισαγωγής δεν είναι αξιοκρατικός, μια και ο βαθμός του απολυτηρίου πολλές φορές μπορεί να επηρεαστεί από υποκειμενικούς παράγοντες στις τοπικές κοινωνίες των Λυκείων, ένα σημαντικό πρόβλημα είναι ότι οι φοιτητές δεν επιλέγουν την σχολή που θέλουν να σπουδάσουν με κριτήριο το Πρόγραμμα Σπουδών και αν μπορούν να ανταποκριθούν σε αυτό, αλλά με άλλα κριτήρια όπως την επίλυση των προσωπικών ψυχολογικών προβλημάτων και την επίλυση τους ή την ύπαρξη φίλων ή όχι στην συγκεκριμένη σχολή. Μία παράμετρος που δεν λαμβάνεται αυτή την στιγμή υπόψη καθόλου είναι και η μελλοντική επαγγελματική αποκτάσταση με αποτέλεσμα ακόμα και αν ολοκληρωθούν οι σπουδές από άτομα με ειδικές ανάγκες να μην μπορούν αν βρούν δουλειά στο αντικείμενο τους, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με κωφούς φοιτητές που τελειώνουν το Παιδαγωγικό Τμήμα ή το Τμήμα Νηπιαγωγών.

Care
Εσείς τι προτείνετε;

Α. Κ.Κατά τη γνώμη μου είναι απαραίτητη η θέσπιση και λειτουργία ειδικού οργάνου υπό μορφή Επιτροπής, η οποία και θα κρίνει, κατά περίπτωση, την εγγραφή ή όχι του φοιτητή. Πριν από την απόφαση της Επιτροπής, για εγγραφή ή όχι των υποψήφιων φοιτητών στο Τμήμα μας, θα πρέπει να πραγματοποιείται συνέντευξη ενημέρωσης και επαγγελματικού προσανατολισμού από Ειδικούς Συμβούλους του Γραφείου Διασύνδεσης, προκειμένου οι υποψήφιοι φοιτητές ν’ αποφασίζουν συνειδητά για την παρακολούθηση του συγκεκριμένου Τμήματος. Έτσι, εάν κατά τη φάση αυτή συνειδητοποιήσουν ότι δεν ενδιαφέρονται ή δεν έχουν τις κατάλληλες ικανότητες για το Τμήμα αυτό, θα έχουν τη δυνατότητα να στραφούν προς κάποιο άλλο Τμήμα, ενδεχομένως πάλι μέσω του Γραφείου Διασύνδεσης.

Η Eπιτροπή αξιολόγησης θα πρέπει να είναι τριμελής, από μέλη ΔΕΠ του Τμήματος, η οποία μετά από συνέντευξη με τους υποψήφιους φοιτητές και αφού συνυπολογίσει την έκθεση του Γραφείου Διασύνδεσης και τις επιδόσεις του υποψήφιου φοιτητή στη Μέση Εκπαίδευση, θα αποφασίζει κατά περίπτωση την εγγραφή του ή όχι στο Τμήμα.

Μετά την εγγραφή τους θα κατατίθεται αίτηση στο Πρυτανικό Συμβούλιο για ετήσια υποτροφία (περίπου 1.500.000 δρχ., κατ’ αναλογία με τα ήδη ισχύοντα στο Τμήμα της Πληροφορικής τού Πανεπιστημίου Αθηνών από το Ακαδημαϊκό Έτος 1998/99). Τα δύο τρίτα της υποτροφίας θα καλύπτουν προσωπικές ανάγκες του Φοιτητή με Ειδικές Ανάγκες (Φ.Ε.Α.) και το ένα τρίτο θα διαχειρίζεται το Συμβουλευτικό Κέντρο Φοιτητών για την εκπαίδευση συμβούλων συμφοιτητών, οι οποίοι θα διευκολύνουν τις σπουδές του φοιτητή με ειδικές ανάγκες. Υπάρχει ήδη σχετική εμπειρία στο Σ.Κ.Φ. από το Πρόγραμμα HORIZON «Εκπαίδευση Συμβούλων- Φοιτητών και Βοηθών Σπουδών». Θεωρούμε ότι, με τον τρόπο αυτό, η φοίτηση Φ.Ε.Α. καθίσταται, κατά το δυνατόν, ισότιμη με αυτή των μη αναπήρων φοιτητών.

Care
Ποιά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι συγκεκριμένοι φοιτητές κατά την διάρκεια των σπουδών τους;

Α. Κ.
Το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές με ειδικές ανάγκες είναι η έλλειψη ειδικών συνθηκών που θα βοηθούσαν στην προσβασιμότητα των σχολών από τα άτομα αυτά. Και μιλάμε για τα προβλήματα που δημιουργούν οι σκάλες, οι ανελκυστήρες, οι τουαλέτες αλλά και η πρόσβαση στα τηλέφωνα. Η έλλειψη διερμηνέων νοηματικής γλώσσας, η έλλειψη βιβλιοθηκών Μπράιγ είναι σημαντικά προβλήματα αλλά θεωρώ σαν σημαντικότερο πρόβλημα τό ότι δεν υπάρχουν δομές που η πολιτεία θα έπρεπε να έχει με βάση τα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Χαρακτηριστικά θα αναφέρω ότι δεν υπάρχει Διεύθυνση Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης για άτομα με ειδικές ανάγκες στο Υπουργείο Παιδείας.

Care
Ποια είναι η εμπειρία σας από άλλες χώρες της Ευρώπης;

Α. Κ.
Δυστυχώς βρισκόμαστε πολύ πίσω. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν ενταχθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση άλλων ευρωπαϊκών κρατών από το 1950. Υπάρχουν χώρες που βρίσκονται σε πολύ υψηλό επίπεδο, όπως η Γερμανία, η Μ. Βρετανία και το Βέλγιο. Μέσω Ευρωπαϊκών προγραμμάτων ήρθαμε σε επαφή με τα μοντέλα αυτών των χωρών και προσπαθήσαμε να μεταβιβάσουμε αυτή την εμπιρία και στην χώραμας αλλά δυστυχώς παραμείναμε σε μεμονωμένες προσπάθειες.

Care
Ποιά είναι τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να αλλάξει αυτή η κατάσταση;

Α. Κ.
Κατ άρχήν η αλλαγή του νομικού καθεστώτος εισαγωγής στα ΑΕΙ / ΤΕΙ και η θεσμοθέτηση ειδικών ρυθμίσεων σχετικά με τρόπους εξετάσεων κ.α. με δεσμευτικό χαρακτήρα για όλα τα ΑΕΙ / ΤΕΙ. Η δημιουργία Ειδικού Γραφείου για Φοιτητές με Ειδικές Ανάγκες στη Δ/νση Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης του ΥΠΕΠΘ, σε συνεργασία με την Δ/νση Ειδικής Αγωγής του ΥΠΕΠΘ με σκοπό: τον συντονισμό επιδημιολογικών ερευνών, στατιστικών κ.α., η άμεση ίδρυση, στελέχωση και λειτουργία Υπηρεσιών Υποδοχής, Ενημέρωσης και Συνοδείας στα ΑΕΙ / ΤΕΙ, οι οποίες θα εντάσσονται στις μόνιμες υπηρεσίες τους, η άμεση άρση όλων των πρακτικών εμποδίων που καθιστούν την εκπαιδευτική ένταξη των Φ.Ε.Α. ανέφικτη, η προώθηση του θεσμού της εκπαιδευτικής ένταξης στο κοινό σχολείο όλων των ανάπηρων μαθητών και εφαρμογή του Ειδικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού σε Γυμνάσια και Λύκεια. Ολα τα παραπάνω μπορούν να αποτελέσουν ένα βασικό πυρήνα αλλαγών πάνω στην φοίτηση των ατόμων με ειδικές ανάγκες ώστε να παίξει η πολιτεία τον πραγματικό της ρόλο και να μην επαφίεται στην αποκλειστική στήριξη των συκεκριμένων φοιτητών μόνο από τις οικογένειες τους.

---

Σύντομο βιογραφικό
Dr. Καλαντζή – Αζίζι
Καθηγήτρια Κλινικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διευθύντρια του Συμβουλευτικού Κέντρου Φοιτητών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης. Ειδικεύθηκε στην Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου της Βιέννης.

Διαβάστε επίσης

• Χρήσιμες συμβουλές για το Πασχαλινό Τραπέζι
• Τα όρια του Δείκτη Μάζας Σώματος δεν ισχύουν για όλους
• ΠΟΥ: Καλύτερη πρόσβαση σε θεραπείες κατά του AIDS
• Ενας στους επτά Ευρωπαίους δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό
• Το 16% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει πρόσβαση σε ασφαλές νερό