Άλλες ονομασίες

Θυρεοτοξίκωση

Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Είναι το σύνδρομο που προκαλείται από τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα. Η θυρεοτοξίκωση είναι μια από τις συχνές ενδοκρινικές παθήσεις και αφορά κυρίως γυναίκες μεταξύ 20-40 ετών.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ – ΜΟΡΦΕΣ

– όταν συνδυάζεται με διάχυτη βρογχοκήλη και οφθαλμικές εκδηλώσεις είναι γνωστή ως νόσος του Graves-Basedow
– στους ηλικιωμένους μπορεί να μην υπάρχει βρογχοκήλη (απαθητική νόσος του Graves, επειδή συνήθως δεν εμφανίζονται έντονα συμπτώματα)
– θυρεοτοξίκωση με οζώδη τοξική βρογχοκήλη
Σπάνια αίτια :
– η νόσος του Plummer ή αυτόνομο τοξικό αδένωμα του θυρεοειδούς (είναι όζος του θυρεοειδούς που εκκρίνει αυτόνομα και χωρίς έλεγχο θυρεοειδικές ορμόνες)
– η νόσος του Jodbasedow που εμφανίζεται σε ασθενείς με πολυοζώδεις βρογχοκήλες που λαμβάνουν μεγάλες ποσότητες από ιώδιο
– ο υπερθυρεοειδισμός που οφείλεται σε εξωγενή λήψη θυρεοειδικής ορμόνης
– πολύ σπάνια από βοτρυοειδή μύλη κύηση ή τεράτωμα της ωοθήκης που περιέχει θυρεοειδικό ιστό
– στις αρχικές φάσεις θυρεοειδίτιδας και
– εξαιρετικά σπάνια από όγκο της υπόφυσης που εκκρίνει TSH (θυρεοειδοτρόπο – η ορμόνη που διεγείρει το θυρεοειδή για την παραγωγή των ορμονών του)

ΚΛΙΝΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Πρώιμα στην πάθηση εμφανίζονται ανησυχία, ευερεθιστότητα και εύκολη κόπωση. Ο ασθενής χάνει βάρος παρά το γεγονός ότι έχει μεγάλη όρεξη. Εφίδρωση, τρόμος στα δάκτυλα, έλλειψη συντονισμού των λεπτών κινήσεων και έντονη δυσφορία στην ζέστη είναι ακόμη μερικά από τα χαρακτηριστικά της νόσου. Ο ασθενής αρχικά μπορεί να παρουσιάζεται με το λεγόμενο «λάμπον όμμα – λαμπερό βλέμα» και στην συνέχεια με διαταραχές όπως είναι η προσήλωση και η δυσχέρεια προσαρμογής του βλέμματος, η βλεφαρόπτωση, ο εξόφθαλμος ή και ακόμη η διπλωπία. Όλες οι κινήσεις του ασθενούς, ακόμη και η ομιλία γίνονται με ταχύτητα. Τα μαλιά είναι λεπτά και έχουν μεταξένια υφή. Πιο σπάνια παρατηρείται διάρροια.
Ο σφυγμός είναι γρήγορος και οι καρδιακοί παλμοί γίνονται αντιληπτοί από τον ασθενή ιδίως κατά τη διάρκεια της νύκτας. Μπορεί να παρουσιαστούν καρδιακές αρρυθμίες, ιδίως κολπική μαρμαρυγή ή και σε χρόνιες καταστάσεις καρδιακή ανεπάρκεια. Καρδιακά φυσήματα λόγω ταχείας κυκλοφορίας του αίματος ή βαλβιδοπάθειας είναι συχνά. Λόγω αυξημένου καταβολισμού υπάρχει φθορά στους μύες και στα κόκκαλα. Ο ασθενής, διανοητικά, βρίσκεται σε μια κατάσταση διέγερσης και οι αντιδράσεις του έχουν εύρος που κυμαίνεται από ευθυμία, έως κατάθλιψη και παραλήρημα.
Το «προκνημιαίο μυξοίδημα» είναι μια κατάσταση εντοπισμένου, αμφοτερόπλευρου, σκληρού και συμμετρικού οιδήματος στην κνήμη και στην ραχιαία επιφάνεια του άκρου ποδός, η οποία συνήθως συνδυάζεται με κακοήθη εξόφθαλμο. Η πληκτροδακτυλία αποτελεί μια άλλη σχετικά σπάνια εκδήλωση.
Έπειτα από καταστάσεις στρες, χειρουργικής επέμβασης στον θυρεοειδή και αυξημένης πρόσληψης ιωδίου, μπορεί να εμφανιστεί η λεγόμενη θυρεοειδική κρίση, κατάσταση που εκδηλώνεται με βαριά ταχυκαρδία, υψηλό πυρετό, παραλήρημα, έμετο, διάρροια, αφυδάτωση. Η νόσος είναι πλέον αρκετά σπάνια, αλλά η θνησιμότητα είναι υψηλή.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Τα συνήθη ευρήματα είναι υψηλές τιμές θυρεοειδικών ορμονών και χαμηλές τιμές TSH στο αίμα. Σπάνια οι τιμές της Τ4 είναι φυσιολογικές, ενώ οι τιμές της Τ3 αυξημένες. Συχνά στο αίμα, παρατηρείται λεμφοκυττάρωση (ομάδα των λευκών αιμοσφαιρίων), ενώ η αλκαλική φωσφατάση είναι αυξημένη και η χοληστερίνη ορού είναι χαμηλή. Στην τοξική οζώδη βρογχοκήλη η μεγάλη πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου από τον όζο, με αυξημένη στάθμη θυρεοειδικών ορμονών στον ορό είναι διαγνωστική.
Συχνά στον ορό ασθενών με νόσο του Graves ανευρίσκονται σφαιρίνες και αντιθυρεοειδικά αντισώματα.
Στο ΗΚΓ (ηλεκτροκαρδιογράφημα) μπορεί να εμφανιστούν κολπική μαρμαρυγή (πλήρης αρρυθμία), ή απλώς ταχυκαρδία.
Η διάγνωση της βρογχοκήλης μπορεί να γίνει με βάση τη κλινική εξέταση ή το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς.

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Ο υπερθυρεοειδισμός, λόγω της αύξησης του μεταβολισμού που προκαλεί, μπορεί να είναι δύσκολο να διακριθεί από ένα πλήθος άλλες παθολογικές καταστάσεις. Από τις παθήσεις του θυρεοειδούς, η υποξεία θυρεοειδίτιδα του De Quervain μπορεί να ξεκινήσει με υπερμεταβολική εικόνα. Καταστάσεις όπως είναι η βαριά αναιμία, η οξεία λευχαιμία, η πολυκυτταραιμία, το φαιοχρωμοκύτωμα και οι διάφορες κακοήθεις νεοπλασίες, συνδυάζονται συχνά με ταχεία κυκλοφορία. Όταν προεξάρχουν οι εκδηλώσεις από την καρδιά, θα πρέπει να γίνει διάκριση από άλλα αίτια αρρυθμιών ή ταχυκαρδίας. Όταν είναι έκδηλες οι οφθαλμικές εκδηλώσεις, θα πρέπει να ερευνηθούν και τοπικές οφθαλμικές παθήσεις που προκαλούν εξόφθαλμο ή διαταραχές στην κινητικότητα των βλεφάρων. Μυασθένεια και διάφορες μυοπάθειες είναι δυνατόν να προκαλέσουν σύγχυση. Τέλος, οι αγχώδεις εκδηλώσεις που συνοδεύουν την εμμηνοπαυσιακή περίοδο στη γυναίκα μπορεί να κάνουν την διαφορική διάγνωση δύσκολη.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Η θυρεοειδική κρίση είναι μια σπάνια, αλλά δυνητικά μοιραία επιπλοκή. Οι πιο σοβαρές επιπλοκές είναι οι οφθαλμικές και οι καρδιακές επιπλοκές της νόσου. Ο εξόφθαλμος παρά την αντιμετώπιση, μπορεί να φθάσει μέχρι την εξέλκωση του κερατοειδούς και την καταστροφή του βολβού. Η θνησιμότητα αυξάνεται όταν υπάρχει ίκτερος. Στη νόσο του Graves, στους άνδρες, μπορεί να εμφανιστεί γυναικομαστία, πτώση της λίμπιντο, ανικανότητα και ολιγοσπερμία.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Α. Γενικά μέτρα – ο υπερθυρεοειδικός ασθενής δεν πρέπει να καταπονείται. Η διαίτα του πρέπει να είναι πλούσια σε πρωτεϊνες, καθ’ ότι το ισοζύγιό του είναι αρνητικό σε άζωτο. Μπορεί να δοθεί προπανολόλη για τον έλεγχο των ταχυκαρδιών και των ανωμαλιών στο ρυθμό και ακόμη και ήπια αγχολυτική αγωγή για τον έλεγχο των αγχωδών εκδηλώσεων.
Β. Ειδικά μέτρα – γενικά η θεραπεία του υπερθυρεοειδισμού θα πρέπει να εξατομικεύεται. Η θεραπεία έχει ουσιαστικά τρεις άξονες :
– χειρουργική θεραπεία : οι ενδείξεις της είναι η αποτυχία της συντηρητικής αγωγής, ο μεγάλος αδένας που προκαλεί πιεστικά φαινόμενα και η ύπαρξη πολυοζώδους μεγάλης βρογχοκήλης. Συνίσταται συνήθως σε υφολική θυρεοειδεκτομή. Έχει μεγάλη σημασία η προεγχειρητική ρύθμιση των τοξικών εκδηλώσεων του υπερθυρεοειδισμού με την κατάλληλη θεραπεία, είτε με προπανολόλη, είτε με αντιθυρεοειδικά φάρμακα, είτε με προεγχειρητική χορήγηση ιωδίου.
– Συντηρητική θεραπεία : είναι ουσιαστικά η θεραπεία εκλογής σήμερα. Συνίσταται στη χορήγηση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων, όπως είναι η προπυλοθειουρακίλη, η καρβιμαζόλη και η μεθιμαζόλη. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι απαιτείται ικανοποιητική συμμόρφωση και συνεργασία του ασθενούς, καθώς και η ανάπτυξη αντοχής σε κάποιο μικρό ποσοστό ασθενών.
– Ραδιενεργό Ιώδιο (131Ι) : Έχει ένδειξη μόνον στις μεγαλύτερες ηλικιακά ομάδες. Αντενδείκνυται η χρησιμοποίησή του σε έγκυες γυναίκες. Υπάρχει κίνδυνος ανάπτυξης μεταγενέστερου υποθυρεοειδισμού, επομένως επιβάλλεται η μακρόχρονη παρακολούθηση των επιπέδων στο αίμα των θυρεοειδικών ορμονών. Η πιθανότητα καρκινογένεσης και προκλήσεως βλάβης στο γενετικό υλικό είναι δυνητική, αλλά δεν έχει αποδειχθεί.
Γ. Θεραπεία των επιπλοκών –
– εξόφθαλμος : δεν είναι γνωστό το ακριβές αίτιο και η διόρθωση των τιμών των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα δεν είναι απαραίτητο ότι θα βελτιώσουν και την κλινική εικόνα. Τα μάτια θα πρέπει να προφυλάσσονται με μαύρα γυαλιά και θα πρέπει να χορηγούνται κολλύρια για την εφύγρανση του ματιού. Σε οποιαδήποτε περίπτωση είναι αναγκαία η συνεισφορά του οφθαλμίατρου, καθώς μπορεί σε προχωρημένες καταστάσεις να προχωρήσουμε σε επέμβαση ή ακόμη και σε τοπική ακτινοβόληση του κόγχου. Ορισμένους ασθενείς τους βοηθά η θεραπεία με μαγάλες δόσεις κορτικοστεροειδών.
– Καρδιακές επιπλοκές : για τις περισσότερες καρδιακές επιπλοκές αρκεί η επαναφορά των θυρεοειδικών ορμονών σε φυσιολογικά επίπεδα. Εάν υπάρχει πολύ έντονη ταχυκαρδία, τότε η χορήγηση προπανολόλης βοηθά. Η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια και η κολπική μαρμαρυγή που επιμένουν, δεν απαιτούν κάποια διαφορετική θεραπεία από ότι οι ίδιες παθήσεις που εμφανίζονται σε κάποιον μη υπερθυρεοειδικό.
– Θυρεοειδική κρίση : Είναι σχετικά σπάνια επιπλοκή πλέον. Από αυτή κινδυνεύουν ασθενείς που υποβάλλονται σε θυρεοειδεκτομή χωρίς επαρκή προετοιμασία, καθώς και αυτοί που εμφανίζουν λοίμωξη αμέσως μετά την επέμβαση. Ακόμη ασθενείς κάτω από αιφνίδιο στρες που δεν λαμβάνουν θεραπεία. Είναι κατάσταση που απαιτεί μονάδα εντατικής θεραπείας. Η χορήγηση συνδυασμού μεγάλων δόσεων κορτικοστεροειδών, προπυλοθειουρακίλης από ρινογαστρικό καθετήρα, ενδοφλεβίου ραδιενεργού ιωδίου και προπανολόλης μπορεί να σώσει τη ζωή. Γενικά μέτρα όπως η χορήγηση οξυγόνου, ψυχρά επιθέματα κλπ βοηθούν.

ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Η χειρότερη πρόγνωση αφορά την σπάνια θυρεοειδική κρίση. Επίσης καλή πρόγνωση δεν έχει και ο συνδυασμός ίκτερου και υπερθυρεοειδισμού. Αρκετά συχνά, μετά από χειρουργική θεραπεία παρουσιάζονται υποπαραθυρεοειδισμός και η παράλυση της φωνητικής χορδής. Συχνά οι οφθαλμικές, οι καρδιακές και οι ψυχικές επιπλοκές παραμένουν ακόμη και μετά τη διόρθωση των θυρεοειδικών επιπέδων. Η νόσος του Graves έχει συνήθως μια κυκλική πορεία και μπορεί να υποχωρήσει αυτόματα. Εάν δεν συμβεί αυτό, τότε η πορεία της είναι γραμμική και εξελικτική.

Διαβάστε επίσης

• Οζώδης βρογχοκήλη θυρεοειδούς αδένα
• Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας και ποιές είναι οι πιο συχνές παθήσεις
• Λίγα λόγια για τον Θυρεοειδή
• H πλαστική χειρουργική δίνει λύσεις… κοιλιοπλαστική και γυναικομαστία. Όσα πρέπει να γνωρίζετε!
• 7 συμβουλές προληπτικής ιατρικής