Από μόνη της, η πυλαία υπέρταση είναι ασυμπτωματική. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται από τις επιπλοκές της.

Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Αύξηση της πίεσης του αίματος στο πυλαίο φλεβικό σύστημα (πυλαία φλέβα και κλάδοι της).

Παθογένεια

Η πυλαία φλέβα σχηματίζεται, από τη συμβολή της σπληνικής και της άνω μεσεντέριας φλέβας. Συγκεντρώνει το φλεβικό αίμα από όλο το τμήμα του γαστρεντερικού συστήματος που βρίσκεται στην κοιλιά, από το σπλήνα και το πάγκρεας και το μεταφέρει στο ήπαρ. Εκεί διακλαδίζεται σε ολοένα και μικρότερους κλάδους, με αποτέλεσμα τη δημιουργία των ηπατικών κολποειδών. Από αυτά, το αίμα διαμέσου των κεντρικών φλεβιδίων των ηπατικών λοβίων, συγκεντρώνεται στα ηπατικά φλεβίδια και ακολούθως σε ολοένα και μεγαλύτερους φλεβικούς κλάδους, έως τον τελικό σχηματισμό των τριών κύριων ηπατικών φλεβών, που εκβάλλουν στην κάτω κοίλη φλέβα. Η πυλαία φλέβα, παρέχει στο ήπαρ περίπου το 75% του αίματος και το 60% του οξυγόνου που είναι απαραίτητο για τη λειτουργία του. Η ηπατική αρτηρία, καλύπτει τις υπόλοιπες ανάγκες.

Η φυσιολογική πίεση του αίματος στην πυλαία φλέβα, είναι 5-10 mm Hg. Τιμές μεγαλύτερες, χαρακτηρίζονται ως πυλαία υπέρταση. Η πυλαία υπέρταση δημιουργείται λόγω: α) αυξημένης ροής αίματος από την πυλαία και β) αυξημένης αντίστασης στη ροή του αίματος μέσα από αυτήν. Με την πάροδο του χρόνου και όσο αυξάνεται η πίεση, δημιουργούνται “αναστομώσεις”, δηλαδή παθολογικές επικοινωνίες, ανάμεσα στους κλάδους της πυλαίας και της συστηματικής φλεβικής κυκλοφορίας. Αυτό έχει μεν σαν αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση του πυλαίου συστήματος, αλλά προκαλεί και επιπλοκές.

Οι πιο σημαντικές από αυτές τις “αναστομώσεις” είναι:
– Στην περιοχή του οισοφάγου και του θόλου του στομάχου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία διογκωμένων φλεβών στα όργανα αυτά, (κιρσών). Οι κιρσοί του οισοφάγου, μπορούν να ραγούν και να αιμορραγήσουν.
– Στην περιοχή του ομφαλού, με αποτέλεσμα να είναι ορατές ακτινωτά γύρω από αυτόν, διευρυσμένες φλέβες, που σχηματίζουν επίφλεβο στο δέρμα, που λέγεται “κεφαλή της μέδουσας”.
– Στην περιοχή του ορθού, με αποτέλεσμα σχηματισμό κιρσών που μοιάζουν με αιμορροίδες και είναι επίσης δυνατόν να αιμορραγήσουν.

Μέσω των αναστομώσεων αυτών, μειώνεται το αίμα πού φτάνει από τα σπλάγχνα της κοιλιάς στο συκώτι. Έτσι, τοξικά προιόντα του μεταβολισμού των τροφών, δεν αδρανοποιούνται όπως θα έπρεπε σε αυτό και κυκλοφορούν στο αίμα προκαλώντας την ηπατική εγκεφαλοπάθεια, που είναι επιπλοκή της πυλαίας υπέρτασης. ’λλο επακόλουθο της πυλαίας υπέρτασης είναι ο ασκίτης, η δημιουργία δηλαδή ελεύθερου υγρού στην περιτοναική κοιλότητα της κοιλιάς.

Αίτια

Παρακάτω αναφέρονται τα συνηθέστερα αίτια της πυλαίας υπέρτασης, ταξινομημένα ανάλογα με την εντόπισή τους σε σχέση με την πορεία της πυλαίας φλέβας. Το πιο συχνό από αυτά είναι η κίρρωση.

ΠΡΟΗΠΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
– Θρόμβωση της πυλαίας ή της σπληνικής φλέβας.
– Αυξημένη ροή αίματος στην πυλαία φλέβα, (μαζική διόγκωση του σπλήνα σε αιματολογικά νοσήματα).

ΗΠΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
– Προκολποειδικά: σχιστοσωμίαση, πρωτοπαθής χολική κίρρωση, σαρκοείδωση, συγγενής ηπατική ίνωση, ιδιοπαθής πυλαία υπέρταση.
– Κολποειδικά: κίρρωση ήπατος.
– Μετακολποειδικά: φλεβοαποφρακτική ηπατική νόσος.

ΜΕΘΗΠΑΤΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
– Θρόμβωση των ηπατικών φλεβών, (σύνδρομο Budd Chiari).
– Μεμβρανώδης απόφραξη της κάτω κοίλης φλεβας.
– Καρδιακά αίτια: συμπιεστική περικαρδίτιδα, περιοριστική μυοκαρδιοπάθεια.

Πρόληψη

Γίνεται με την αντιμετώπιση όλων των παραγόντων που είναι γνωστό ότι μπορούν να προκαλέσουν πυλαία υπέρταση. Είναι όμως γνωστό, ότι κάποιοι από αυτούς τους παράγοντες δεν είναι πλήρως αναστρέψιμοι και τελικά οδηγούν στην ανάπτυξη πυλαίας υπέρτασης.

Κλινική εικόνα

Από μόνη της, η πυλαία υπέρταση είναι ασυμπτωματική. Τα συμπτώματα εκδηλώνονται από τις επιπλοκές της:

– Οξεία αιμορραγία ανώτερου πεπτικού, από ρήξη κιρσών του οισοφάγου που εκδηλώνεται συνήθως με αιματέμεση και βαρύτατη κλινική εικόνα.
– Ηπατική εγκεφαλοπάθεια, που εκδηλώνεται με αστηριξία, τρόμο, δυσαρθρία ή και κώμα.
– Αύξηση του μεγέθους του σπλήνα, (σπληνομεγαλία).
– Ασκίτης.
– Προοδευτική ανάπτυξη όλων των άλλων εκδηλώσεων της ηπατικής ανεπάρκειας.

Διάγνωση

– Η απόδειξη της πυλαίας υπέρτασης, γίνεται με μέτρηση της πίεσης στην πυλαία φλέβα. Αυτό στην κλινική πράξη, σπάνια εφαρμόζεται και μόνο όταν υπάρχει δυσκολία διάγνωσης, ιδιαίτερα στα αρχικά στάδια., γιατί οι μέθοδοι μέτρησης είναι συνήθως επεμβατικές.
– Υπερηχογράφημα και αξονική τομογραφία κοιλίας: χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση του ασκιτικού υγρού, την εξακρίβωση του μεγέθους και της ανατομίας του ήπατος και του σπλήνα.
– Το triplex της πυλαίας φλέβας ελέγχει τη βατότητα της και τη ροή του αίματος μέσα από αυτήν.
– Η ενδοσκόπηση του ανώτερου πεπτικού δείχνει την ύπαρξη των κιρσών του οισοφάγου.

Αντιμετώπιση

– Γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης του αιτίου αν είναι δυνατόν.

– Η αιμορραγία από ρήξη κιρσών του οισοφάγου, είναι ιατρικά επείγουσα κατάσταση. Ο ασθενής πρέπει να νοσηλεύεται σε χώρο με δυνατότητες άμεσης υποστήριξης και παρέμβασης (μονάδες εντατικής θεραπείας). Τα ειδικότερα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση της κιρσορραγίας του οισοφάγου αναπτύσσονται στο κεφάλαιο:”κιρσοί οισοφάγου”.

– Τα μέτρα αντιμετώπισης του ασκίτη είναι: περιορισμός του άλατος, χορήγηση διουρητικών φαρμάκων και παρακεντήσεις κοιλιάς με ταυτόχρονη ενδοφλέβια χορήγηση λευκωματίνης.

– Φάρμακα που θεωρούνται ότι μειώνουν την πίεση στην πυλαία φλέβα είναι οι β-αναστολείς, (προπρανολόλη).

– Η αντιμετώπιση της ηπατικής εγκεφαλοπάθειας, περιγράφεται στο αντίστοιχο κεφάλαιο.

Διαβάστε επίσης

• Συγκλονίζει το πρόβλημα υγείας του μικρού Κωνσταντίνου από το Μπούρτζι
• ΑΙΜΑΓΓΕΙΩΜΑ ΗΠΑΤΟΣ
• ΚΙΡΣΟΙ ΤΟΥ ΟΙΣΟΦΑΓΟΥ
• Οργανα του θώρακα και της κοιλιάς – Ι