Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Οξεία λοίμωξη που προσβάλλει το ήπαρ (συκώτι) και οφείλεται στον ιό της ηπατίτιδας Α (HAV).

Παθογένεια

– Αιτία είναι ο ιός της ηπατίτιδας Α, ένας DNA ιός, ο οποίος προκαλεί βλάβη των ηπατοκυττάρων και φλεφμονώδεις αλλοιώσεις της ιστολογικής του δομής.
– Ο χρόνος επώασης, δηλαδή, το χρονικό διάστημα από τη μόλυνση έως την εκδήλωση των συμπτωμάτων, δεν ξεπερνά τον ένα μήνα (συνήθως 15 ημέρες).
– Μετά τη μόλυνση ο ιός αποβάλλεται στα κόπρανα, έως και μερικές ημέρες μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Κατά το χρονικό αυτό διάστημα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος μετάδοσης της πάθησης.

Τρόποι μετάδοσης

Κοπρανο-στοματική οδός
Ο ιός βρίσκεται στα κόπρανα του αρρώστου και μολύνει τροφές, νερό, οικιακά σκεύη με τα ίδια τα χέρια του αρρώστου. Όταν τα παραπάνω μολυσμένα “μέσα” έρθουν σε επαφή με το στόμα άλλων ατόμων, είναι δυνατή η μετάδοση του ιού. Αυτά συμβαίνουν συνήθως σε κοινωνίες με κακές συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής. Τέτοια παραδείγματα είναι κοινότητες ή περιβάλλοντα, όπου πολλοί άνθρωποι ζουν μαζί, χωρίς επαρκές δίκυτο ύδρευσης και αποχέτευσης. Με αυτό τον τρόπο εμφανίζονται οι επιδημίες της ηπατίτιδας Α.

Μετάδοση με άμεση επαφή
Από κάποιον άρρωστο ή με τα προσωπικά του είδη. Είναι πιο σπάνιος τρόπος μετάδοσης και μπορεί να ευθύνεται για την εμφάνιση μεμονωμένων (σποραδικών) κρουσμάτων.

Γενικά

– Συχνά η πάθηση δέν έχει συμπτώματα (υποκλινική νόσος). Σε ορισμένες αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου, διαπιστώνεται με εργαστηριακές μεθόδους ότι το 75% των ενηλίκων έχει προσβληθεί.
– Η θνητότητα από ηπατίτιδα Α είναι πολυ χαμηλή. Σπάνια εμφανίζονται βαρειές περιπτώσεις.
– Δεν υπάρχει χρόνιος φορέας ή χρόνια ηπατίτιδα Α. Μετά την ανάρρωση επιτυγχάνεται πλήρης θεραπεία και παράγονται προστατευτικά αντισώματα που εμποδίζουν νέα νόσηση για κάποιο χρονικό διάστημα.
– Η ηπατίτιδα Α δεν προδιαθέτει στην ανάπτυξη κίρρωσης ή καρκίνου του ήπατος. Η πορεία της είναι καλοήθης.

Πρόληψη

– Αποφυγή συνωστισμού και διαβίωσης πολλών ανθρώπων σε μικρούς χώρους.
– Αυστηρά και σχολαστικά μέτρα ατομικής υγιεινής.
– Καλό πλύσιμο χεριών ακόμη και με ειδικά αντισηπτικά, ιδιαίτερα μετά από κάθε κένωση ή μετά από επαφή με ατομικά αντικείμενα πασχόντων.
– Καλό πλύσιμο και αερισμός των προσωπικών αντικειμένων, ρούχων και κλινοσκεπασμάτων των αρρώστων.
– Αυστηρά και σχολαστικά μέτρα δημόσιας υγιεινής.
– Στεγανά δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, των οποίων οι αγωγοί να μην έρχονται σε κοντινή επαφή.
– Αποφυγή χρήσης κοινόχρηστων χώρων αφόδευσης σε περιοχές εμφάνισης επιδημιών. Απολύμανση των χώρων αυτών.
– Αποφυγή κατανάλωσης ύποπτου νερού η τροφής σε περιοχές εμφάνισης επιδημιών.
– Η αυστηρή απομόνωση των πασχόντων ήταν κάποτε πολύ δημοφιλής. Σήμερα διαπιστώνεται οτι δεν προσέφερε τα αναμενώμενα αποτελέσματα. Τήρηση αυστηρών κανόνων υγιεινής είναι το πιο σημαντικό μέτρο προφύλαξης.
– Χορήγηση ενδομυϊκών ενέσεων γ-σφαιρίνης, (έτοιμων αντισωμάτων), εναντίον της ηπατίτιδας Α, πρέπει να γίνεται σε όλα τα άτομα που ήρθαν σε άμεση επαφή με αρρώστους από ηπατίτιδα Α, προς αποφυγή νόσησής τους.
– Πρόσφατα διατέθηκε και εμβόλιο έναντι της ηπατίτιδας Α, το οποίο πρέπει να χορηγείται σε όλους όσους πρόκειται να ταξιδέψουν η να ζήσουν σε περιοχές όπου η νόσος είναι συχνή. Παρέχει προφύλαξη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όσο η γ-σφαιρίνη.

Κλινική εικόνα

Η κλινική εικόνα ποικίλλει από απλή “γριπποειδή” μορφή, έως βαρύτερες μορφές. Κάποιο ποσοστό των πασχόντων δε θα εμφανίσει συμπτώματα. Τα συμπτώματα αν εμφανιστούν, είναι περίπου τα ίδια με τα συπμπτώματα των άλλων μορφών οξείας ηπατίτιδας:

1. Πρόδρομη φάση (διάρκεια 3-10 ημέρες): ανορεξία, χαρακτηριστική απέχθεια πρός το κάπνισμα, αδιαθεσία, ναυτία, έμετοι, πυρετός, ρινίτιδα, φαρυγγίτιδα, πόνος στο δεξιό άνω τμήμα της άνω κοιλίας (ΔΕ υποχόνδριο).
2. Ικτερική φάση: (διάρκεια 1-2 εβδομάδες): αρχικά υπέρχρωση ούρων (σαν κονιάκ) και αποχρωματισμός κοπράνων (σαν στόκος). Ακολούθως ίκτερος: κίτρινο χρώμα δέρματος, σκληρών χιτώνων ματιού, που οφείλεται στη μεγάλη αύξηση της χολερυθρίνης. Αρχικά τα πρόδρομα συμτώματα επιδεινώνονται, Στη συνέχεια όμως καιι παρά τον ίκτερο ο ασθενής αισθάνεται καλύτερα.
3. Φάση ανάρρωσης (διάρκεια 2-4 εβδομάδες): ο ίκτερος υποχωρεί προοδευτικά και ο ασθενής αισθάνεται ολοένα και καλύτερα.

Γενικά:
– Διόγκωση ήπατος, σπληνός, λεμφαδένων μπορεί να εμφανιστεί στις δύο πρώτες φάσεις της νόσου.
– Η οξεία νόσος υποχωρεί συνήθως σε 2-3 εβδομάδες .
– Η πλήρης κλινική ανάρρωση και ομαλοποίηση των εργαστηριακών εξετάσεων γίνεται συνήθως μέσα σε 9 εβομάδες, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί υποτροπές.

Διάγνωση

Η κλινική εικόνα θέτει την υποψία. Προσοχή χρειάζεται, γιατί στην πρόδρομη φάση μπορεί να υπάρξει συγχυση με άλλες ιογενείς λοιμώξεις. Ο γιατρός πρέπει να αποκλείσει την πιθανότητα κατάχρησης αλκοόλ, τοξικών φαρμάκων ή άλλων παθήσεων που προκαλούν ίκτερο. Τα εργαστηριακά ευρήματα είναι:
– Αύξηση των τρανσαμινασών σε πολύ υψηλές τιμές.
– Αύξηση της χολερυθρίνης του αίματος, της αλκαλικής φωσφατάσης, της χολερυθρίνης των ούρων και ορισμένες φορές του χρόνου προθρομβίνης
– Η διάγνωση γίνεται με την ανίχνευση του IgM αντισώματος έναντι του ιού HAV. Η ανίχνευση IgG αντισώματος έναντι του ιού HAV δείχνει μόνο προηγούμενη νόσηση.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία, παρά μόνο υποστηρικτικά μέτρα. Καλό είναι αρχικά οι βαρύτερες περιπτώσεις να νοσηλεύονται στο νοσοκομείο.
– Ανάπαυση στο κρεββάτι ειδικά στην αρχή.
– Περιορισμένη φυσική δραστηριότητα ακολούθως.
– Δίαιτα ελαφρά, πλούσια σε βιταμίνες και θρεπτικές ουσίες όταν παρέλθει η περίοδος της ανορεξίας.
– Αποφυγή αλκοόλ η άλλων τοξικών φαρμάκων.
– Σε έντονη ανορεξία και εμέτους είναι αναγκαία η ενδοφλέβια χορήγησης γλυκόζης.
– Η επιστροφή στην εργασία μπορεί να γίνει μόλις υποχωρήσει εντελώς ο ίκτερος.

Διαβάστε επίσης

• Ηπατίτιδα Α, πολύ διαφορετική από την Β
• Αυξημένες τρανσαμινάσες. Τι μπορεί να σημαίνουν;
• Τι είναι η ιντερφερόνη;
• Εμβολιασμός για ηπατίτιδα Α και ταξίδια υψηλού κινδύνου
• Υποχρεωτικό το εμβόλιο για ηπατίτιδα Β στα νεογέννητα στις ΗΠΑ