Σύντομη περιγραφή – ορισμός

Η παρουσία λίθων (χολόλιθοι) στη χοληδόχο κύστη.

Παθογένεια

Η χολή σχηματίζεται στο ήπαρ (συκώτι) και ρέει μέσω του ηπατικού πόρου στη χοληδόχο κύστη, όπου αποθηκεύεται. Μόλις η τροφή φτάσει στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου (δωδεκαδάκτυλο), η χοληδόχος κύστη συσπάται και μέσω του κυστικού και του χοληδόχου πόρου, αδειάζει τη χολή μέσα σε αυτό για να γίνει η πέψη. Ο χοληδόχος πόρος είναι ένα σωλήνας που σχηματίζεται από τη συμβολή του ηπατικού και του κυστικού πόρου και εκβάλλει στο δωδεκαδάκτυλο, στο ίδιο σημείο με το μεγάλο παγκρεατικό πόρο. Τα παγκρεατικά ένζυμα, τα οποία μεταφέρονται επίσης στο δωδεκαδάκτυλο με τους παγκρεατικούς πόρους, συμμετέχουν και αυτά στην πέψη της τροφής. Τα στόμια του χοληδόχου και του μεγάλου παγκρεατικού πόρου, περιβάλλονται από μία μυική κατασκευή που λέγεται σφιγτήρας του Oddi. Το κοινό σημείο εκβολής λέγεται φύμα του Vater.

Η χολή αποτελείται κυρίως από τρία συστατικά τα οποία είναι διαλυμμένα μέσα σε αυτήν: χολικά άλατα, λεκιθίνη και χοληστερόλη, που γίνεται διαλυτή χάρη στην παρουσία των χολικών αλάτων. Φυσιολογικά, η χολή βρίσκεται σε ρευστή κατάσταση.

Οι κύριοι παράγοντες δημιουργίας χολόλιθων είναι:
– Παραγωγή “λιθογόνου” χολής από το ήπαρ, δηλαδή χολής που έχει την τάση να σχηματίζει λίθους, λόγω μεγάλης αύξησης της χοληστερόλης που περιέχει, όπως συμβαίνει σε: παχυσαρκία, κύηση, λήψη αντισυλληπτικών ή λήψη οιστρογόνων.
– Μείωση των χολικών αλάτων όπως συμβαίνει σε: νηστεία, παθήσεις τμήματος του λεπτού εντέρου, απότομη απώλεια βάρους.
– Σχηματισμός ουσιών που αποτελούν το πυρήνα δημιουργίας χολόλιθων (πυρήνες κρυστάλλωσης).
– Στάση της χολής (λόγω μειωμένης κινητικότητας της χοληδόχου κύστης).

Οι χολόλιθοι (“πέτρες”), σχηματίζονται μέσα ή και έξω από τη χοληδόχο κύστη όπως π.χ. στο χοληδόχο πόρο. Ανάλογα με τη δομή τους διακρίνουμε δύο βασικά είδη: χοληστερινικούς και χολερυθρινικούς. Οι χοληστερινικοί λίθοι είναι οι πιο συχνοί, ενώ οι χολερυθρινικοί δημιουργούνται συνήθως σε χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες.

Οι παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη χολολιθίασης είναι:
1. Γυναικείο φύλο.
2. Μεγάλη ηλικία.
3. Παχυσαρκία.
4. Ταχεία απώλεια σωματικού βάρους.
5. Κύηση.
6. Λήψη οιστρογόνων ή αντισυλληπτικών.
7. Λήψη ορισμένων υπολιπιδαιμικών φαρμάκων π.χ. φενοφιβράτη.
8. Παρατεταμένη νηστεία.
9. Παρεντερική διατροφή για μεγάλο χρονικό διάστημα.
10. Νόσος ή αφαίρεση εκτεταμένου τμήματος του λεπτού εντέρου π.χ. νόσος Crohn, κοιλιοκάκη.
11. Χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες, π.χ. μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία.
12. Σακχαρώδης διαβήτης.
13. Κίρρωση του ήπατος.
14. Ύπαρξη “χολικής λάσπης” στη χοληδόχο κύστη.

Πρόληψη

Δεν υπάρχει τρόπος πρόληψης σχηματισμού χολολίθων.

Μπορεί να κάποιο ρόλο να παίζει:
– Καταπολέμηση της παχυσαρκίας. Το αδυνάτισμα όμως πρέπει να γίνεται ελεγχόμενα και όχι με γρήγορο ρυθμό.
– Επαγρύπνηση, τακτικός έλεγχος και αντιμετώπιση όλων των παθήσεων που συνδέονται με αυξημένη συχνότητα χολολιθίασης.
– Αποφυγή υπεύθυνων φαρμάκων αν δεν είναι απολύτως αναγκαία.

Κλινική εικόνα

Συχνά η χολολιθίαση είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία. Συμπτώματα εμφανίζονται σε 10-25% των ασθενών μετά από μία δεκαετία και μπορεί να είναι:
– Κωλικός χοληφόρων. Είναι επεισοδιακός πόνος που εντοπίζεται στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλίας (δεξιό υποχόνδριο). Αρχίζει με προοδευτικά αυξανόμενη ένταση, φτάνει σε ένα μέγιστο επίπεδο και ακολούθως υποχωρεί προοδευτικά. Είναι δυνατόν να αντανακλά στη δεξιά ωμοπλάτη. Δεν αφήνει τον ασθενή να ηρεμήσει και αλλάζει διαρκώς θέσεις για να ανακουφιστεί. Εμφανίζεται συνήθως μετά από μεγάλα και λιπαρά γεύματα. Μεταξύ των επεισοδίων δεν υπάρχουν συμπτώματα. Οφείλεται συνήθως στη μετακίνηση λίθου από τη χοληδόχο κύστη στον κυστικό πόρο.
– Δυσπεψία, αίσθημα “φουσκώματος”, ιδιαίτερα μετά από λιπαρά γεύματα.

Επιπλοκές της χολολιθίασης:
– Οξεία φλεγμονή της χοληδόχου κύστης (οξεία χολοκυστίτιδα).
– Χρόνια φλεγμονή της χοληδόχου κύστης (χρόνια χολοκυστίτιδα).
– Χοληδοχολιθίαση: μεταφορά χολόλιθου στο χοληδόχο πόρο με αποτέλεσμα: 1) Απόφραξή του με αποτέλεσμα ίκτερο και φλεγμονή – χολαγγειίτιδα. 2) Δίοδο του λίθου στο δωδεκαδάκτυλο με πιθανή απόφραξή του (ειλεός από χολόλιθο).
– Οξεία φλεγμονή του παγκρέατος (οξεία παγκρεατίτιδα).

Η μακροχρόνια ύπαρξη λίθων στη χοληδόχο κύστη έχει συνδεθεί με αύξηση της συχνότητας εμφάνισης αδνοκαρκινώματος της χοληδόχου κύστης. Το ποσοστό των ασθενών με χολολιθίαση που θα εμφανίσει καρκίνο είναι περίπου 1%. Η συχνότητα αυτή αυξάνεται με την χρονιότητα της παραμονής των χολολίθων στη χοληδόχο κύστη.

Διάγνωση

– Το υπερηχογράφημα άνω κοιλίας είναι η πιο απλή και χρήσιμη εξέταση για τη διάγνωση της χολολιθίασης και των επιπλοκών της. Δυσκολίες παρουσιάζονται πολλές φορές στην απεικόνιση του χοληδόχου πόρου. Έτσι σε υποψία χοληδοχολιθίασης μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι παρακάτω διαγνωστικές μέθοδοι:
– ΕRCP: Ενδοσκοπική Παλίνδρομη Χολαγγειοπαγκρεατογραφία.
– MRCP: Μαγνητική Χολαγγειοπαγκρεατογραφία.
– Διαδερμική Διηπατική χολαγγειογραφία.
– Σπινθηρογραφικές μέθοδοι.
– Από του στόματος χολοκυστογραφία σπάνια χρησιμοποιείται.

Αντιμετώπιση

– Η χωρίς συμπτώματα χολολιθίαση δε χρειάζεται αντιμετώπιση εκτός από ειδικές περιπτώσεις.
Κάθε ασθενής πάντως αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα.

– Η χολολιθίαση με συμπτώματα ή επιπλοκές αντιμετωπίζεται με χολοκυστεκτομή. Η εγχείρηση γίνεται σήμερα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με τη λαπαροσκοπική μέθοδο. ‘Ετσι ο ασθενής επιστρέφει σπίτι του σε δύο ημέρες και στη δουλειά του το πολύ σε μία εβδομάδα. Η συμβατική ανοικτή χολοκυστεκτομή χρησιμοποιείται σε δύσκολες περιπτώσεις με επανειλημμένα επεισόδια χολοκυστίτιδας.

– Η χοληδοχολιθίαση (με ή χωρίς επιπλοκές), μπορεί να αντιμετωπιστεί με ERCP και σφιγκτηροτομή, με τη βοήθεια της οποίας ανευρίσκονται και αφαιρούνται λίθοι από το χοληδόχο πόρο, ενδοσκοπικά χωρίς εγχείρηση.

– Έχουν γίνει προσπάθειες φαρμακευτικής διάλυσης των χολόλιθων με διάφορες ουσίες, όπως το ουρσοδεόξυ-χολικό οξύ. Σήμερα εφαρμόζονται σπάνια και μόνο όταν ο ασθενής αρνείται ή δεν είναι δυνατόν να χειρουργηθεί. Δεν έχουν πολύ καλά αποτελέσματα και η χολολιθίαση υποτροπιάζει, ενώ παραμένει άλυτο το πρόβλημα του πάσχοντος τοιχώματος της χοληδόχου κύστης η οποία θα πρέπει να αφαιρεθεί.

– Προσπάθειες λιθοτριψίας που είχαν επιχειρηθεί παλαιότερα δεν απέδωσαν και δε χρησιμοποιούνται πια.

Διαβάστε επίσης

• Χολολιθίαση
• ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ ΟΞΕΙΑ