Ακόμη και εάν δεν έχετε ακούσει για τους προ-ιούς, είναι σχεδόν βέβαιο οτι θα έχετε ακούσει για την νόσο των τρελλών αγελάδων. Η νόσος των τρελλών αγελάδων ή σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια όπως λέγεται επιστημονικά, είναι μία θανατηφόρα νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος των αγελάδων.
Κατά την πορεία της αναπτύσονται εκφυλιστικές κύστεις στον εγκέφαλο ώστε τελικά να μοιάζει με σπόγγο. Αρκετοί άνθρωποι στην Μεγάλη Βρεττανία που εκδηλώθηκε αρχικά, αλλά και αλλού, νόσησαν και έχασαν την ζωή τους μετά κατανάλωση μολυσμένου κρέατος βοοειδών.

Αυτό που είναι περίεργο με την θανατηφόρα αυτή νόσο, είναι οτι κανείς επιστήμονας δεν κατάφερε να ανιχνεύσει κάποιο συνηθισμένο λοιμώδη παράγοντα (ιό, βακτήριο, μύκητα ή παράσιτο) που να την προκαλεί.

Παραμορφωμένη πρωτεϊνη

Αντίθετα έχει προταθεί μία θεωρία, σύμφωνα με την οποία ένας νέος τύπος λοιμώδους παραγόντα, μια παραμορφωμένη πρωτείνη είναι υπεύθυνη. Συγκεκριμένα μία αθώα κατά τα άλλα πρωτεϊνη μεταμορφώνεται όπως οι Τζέκυλ και Χάυντ. Την πρωτεϊνη αυτή, την ονομάζουν προ-ιό (prion). Αυτή είναι μία ριζοσπαστική-αιρετική ιδέα, διότι η Βιολογία που μέχρι σήμερα γνωρίζουμε διδάσκει οτι είναι αδύνατο σε ένα παράγοντα που δεν έχει δικά του γονίδια (DNA ή RNA) να προκαλέσει λοίμωξη. Ας σημειωθεί εδώ,οτι οι πρωτεϊνες δεν περιέχουν γονίδια , αλλά αντίθετα κωδικοποιούνται και παράγονται απο γονίδια.

Τι αποδείξεις λοιπόν έχουμε οτι υπάρχουν και ποιοί επιστήμονες πρότειναν την θεωρία τους;

Ο πρώτος που διετύπωσε την θεωρία των προ-ιών ήταν ο Stanley Prusiner του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Φραντσίσκο το 1982. Αν και πολλοί χαρακτήρισαν την ιδέα εξωφρενική αρχικά, η επιστημονική κοινότητα βαθμιαία άρχισε να εθίζεται στην άποψη οτι σωματίδια χωρίς γονίδια μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη.

Για να αποδειχθεί αυτή η θεωρία πέραν πάσης αμφιβολίας, οι ερευνητές πρέπει να μολύνουν πειραματόζωα ή κύτταρα με πρωτείνη να την παραμορφώσουν (μετατρεποντας την σε προ-ιό) και στην συνέχεια αυτά να εκδηλώσουν τις βλάβες. Οι ερευνητές δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο με αποτέλεσμα η θεωρία των προ-ιών να εξακολουθεί να βάλλεται απο μερίδα του επιστημονικού κόσμου.

Σημαντικό πείραμα ωστόσο που υποστηρίζει έμμεσα την θεωρία των προ-ιών είναι οτι πολύ εύκολα οι ερευνητές μπορεί να προκαλέσουν σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια σε πειραματόζωα μολύνοντας με ιστούς νοσούντων ζώων.

Πόσο σημαντική είναι η έρευνα για τους προ-ιούς;

Απο οτι φαίνεται οι προ-ιοί δεν αφορούν μόνον την σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια. Αφορούν την πολύ πιό συχνή νόσο του Alzheimer, και πιθανώς και άλλες εκφυλιστικές νόσους του νευρικού συστήματος. Συγκεκριμένα ο εγκέφαλος των πασχόντων απο την νόσο παρουσιάζει πολύ μεγάλη συγκέντρωση, αυτής της μεταμορφωμένης περίεργης πρωτείνης, που παρατηρείται και στην σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια.

Τη σημασία αυτού του ευρήματος, οι επιστήμονες δεν την γνωρίζουν. Aυτό δείχνει πόσο σημαντική είναι η περαιτέρω έρευνα στο θέμα των προ-ιών, τόσο όσον αφορά την παθογένεια διάφορων νοσήματων, αλλά και όσον αφορά ενδεχόμενη αναθεώρηση των αρχών και αντιλήψεων της μέχρι τώρα γνωστής Βιολογίας.