Η κατάθλιψη όπως έχει χαρακτηριστεί από πολλούς επιστήμονες ως το “σκοτεινό γονίδιο” είναι υπαίτια για την κακή ποιότητα ζωής σε όσους ανθρώπους νοσούν, καθώς και τον αυξημένο αριθμό θανάτων εξαιτίας των αυτοκτονιών.

Η Μείζων κατάθλιψη είναι αυτή που έχει συσχετιστεί περισσότερο με γενετικούς παράγοντες και κυρίως με το γονίδιο της σύνθεσης σεροτονίνης από την τρυπτοφάνη, καθώς και της μετάβασης σεροτονίνης στις συνάψεις.

Το σεροτονινεργικό σύστημα είναι αυτό που ευθύνεται για τις συναισθηματικές διαταραχές. Περίπου οκτακόσιες ογδόντα χιλιάδες Έλληνες δηλαδή το 8% του ελληνικού πληθυσμού πάσχουν από κατάθλιψη.

Την τελευταία δεκαετία εξαπλασιάστηκε η χρήση φαρμάκων για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η κατάθλιψη σύμφωνα με έρευνες πλήττει σε μεγαλύτερο ποσοστό τις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες σε αναλογία τρία προς ένα.

Είδη κατάθλιψης

Μείζων: Το άτομο που πάσχει παρουσιάζει συμπτώματα όπως αυτά της απογοήτευσης, απελπισίας, θλίψης και δυσκολίες που σχετίζονται με τον ύπνο (αυπνία ή περίσσεια). Επιπλέον, χαρακτηριστικά έχουμε έλλειψη ενέργειας και κόπωση συνοδευόμενη με απώλεια όρεξης ή υπερκατανάλωση τροφής και ανεξήγητους πόνους.

Απώλεια ενδιαφέροντος για πρώην ευχάριστες δραστηριότητες και έλλειψη συγκέντρωσης, προβλήματα μνήμης και αδυναμία λήψης αποφάσεων. Τέλος, έχουμε συναισθήματα με σταθερή ανησυχία και άγχος. Σκέψεις για θάνατο, αυτοτραυματισμό έως και αυτοκτονία.

Διπολική- Μανιακή: Συναισθήματα θλίψης ή κενότητας με συνοδεία έλλειψης ενέργειας και κούραση με προβλήματα ύπνου, συγκέντρωσης και μειωμένης δραστηριότητας και απώλειας ενδιαφέροντος για πρώην ευχάριστες δραστηριότητες.

Τέλος, υπάρχουν αυτοκτονικές σκέψεις και μεγάλη πιθανότητα πραγματοποίησης τους. Η μανιακή φάση περιέχει: Υψηλή ενέργεια, μειωμένο ύπνο και ευερεθιστότητα με υπερβολική σκέψη και διαλογή.

Επίμονη: Βαθιά θλίψη ή απελπισία και χαμηλή αυτοεκτίμηση ή αισθήματα ανεπάρκειας. Ταυτόχρονα έλλειψη ενδιαφέροντος για πράγματα που κάποτε απολαμβάνατε, η όρεξη αλλάζει και έχουμε αλλαγές στις συνήθειες ύπνου ή χαμηλή ενέργεια. Προβλήματα συγκέντρωσης και μνήμης, αδυναμία να βιώσουν χαρά, ακόμα και σε χαρμόσυνες περιστάσεις, κοινωνική απόσυρση.

Ψύχωση:  Προκαλεί ψευδαισθήσεις και αυταπάτες. Η εμπειρία και των δύο αυτών από κοινού είναι γνωστή κλινικά ως μείζων καταθλιπτική διαταραχή με ψυχωσικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο, ορισμένοι εξακολουθούν να αναφέρονται σε αυτό το φαινόμενο ως καταθλιπτική ψύχωση ή ψυχωσική κατάθλιψη.

Μια ψευδαίσθηση είναι μια  πεποίθηση που είναι ψευδής. Αλλά σε κάποιον που πάσχει από ψύχωση, όλα αυτά τα πράγματα είναι πολύ αληθινά. Η κατάθλιψη με την ψύχωση μπορεί να προκαλέσει και φυσικά συμπτώματα, συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων που καθυστερούν ή επιβραδύνουν τις φυσικές κινήσεις.

Περιγεννητική: Εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή εντός τεσσάρων εβδομάδων μετά τον τοκετό. Οι ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού μπορούν να προκαλέσουν αλλαγές στον εγκέφαλο που οδηγούν σε αλλαγές της διάθεσης.

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο σοβαρά όσο αυτά μεγάλης κατάθλιψης και περιλαμβάνουν: θλίψη, ανησυχία, οργή, εξάντληση, ακραία ανησυχία για την υγεία και την ασφάλεια του μωρού, δυσκολία στη φροντίδα του εαυτό τους ή του νεογνού, σκέψεις αυτοτραυματισμού ή βλάβης του νεογέννητου.

Οι γυναίκες που είχαν κατάθλιψη πριν έχουν αυξημένο ποσοστό κίνδυνου για να αναπτύξουν περιγεννητική κατάθλιψη.

Προεμμηνορρυσιακή: Έχουμε συμπτώματα τα οποία αφορούν κράμπες, φούσκωμα και ευαισθησία μαστού, πονοκεφάλους και πόνος στις αρθρώσεις και στους μυς. Θλίψη και απελπισία, ευερεθιστότητα και θυμό. Ακραίες μεταβολές της διάθεσης μεταβολές στην όρεξη. Κρίσεις πανικού και άγχος με ταυτόχρονη έλλειψη ενέργειας και προβλήματα ύπνου.

Θεωρείται ότι σχετίζεται με ορμονικές αλλαγές. Τα συμπτώματά του συχνά αρχίζουν αμέσως μετά την ωοθυλακιορρηξία και αρχίζουν να χαλαρώνουν μόλις πριν την περίοδο. Ορισμένες γυναίκες απορρίπτουν το PMDD (Προεμμηνορρυσιακή Δυσφορική Διαταραχή) ως μια άσχημη περίπτωση PMS (Προεμμηνορροϊκό σύνδρομο), αλλά μπορεί να γίνει πολύ σοβαρό και να περιλαμβάνει σκέψεις αυτοκτονίας.

Περιεμμηνοπαυσιακή: Κόπωση και έλλειψη ενέργειας. Ακόμα, αργή γνωστική λειτουργία με αδυναμία συγκέντρωσης και έλλειψη ενδιαφέροντος για ευχάριστες δραστηριότητες. Αισθήματα μειονεξίας, απελπισίας ή ανικανότητας.

Εναλλαγές στη διάθεση με ξεσπάσματα που περιλαμβάνουν κλάματα δίχως λόγο και αυξημένο άγχος. Προβλήματα ύπνου που σχετίζονται με τις εξάψεις και τις νυχτερινές εφιδρώσεις όταν αυτές υπάρχουν.

Πολλοί ειδικοί συνδέουν την κατάθλιψη αυτού του είδους με τα κυμαινόμενα επίπεδα της οιστραδιόλης. Όταν υπάρχουν διακυμάνσεις, επηρεάζονται τα επίπεδα σεροτονίνης, ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης που είναι χημικές ουσίες που δρουν στον εγκέφαλο και παίζοντας σημαντικό ρόλο στη διάθεση.

Τρίτης ηλικίας: Έχουμε γνωσιακή έκπτωση, σωματική αναπηρία, οικονομική, άνοια, δύσκολη πρόσβαση στις δομές υγείας, νόσοι που προκαλούν κατάθλιψη και κοινωνική απομόνωση, δυσκολία στη φροντίδα του εαυτού, απώλεια της ανεξαρτησίας, τοποθέτηση σε δομές φροντίδας ηλικιωμένων και αποξένωση τόσο από κοντινά πρόσωπα όσο και μέσα στην κοινωνία.

Παραμέληση της προσωπικής φροντίδας, ταυτόχρονα ευερεθιστότητα, επιθετικότητα και απώλεια όρεξης. Ανησυχίες για επιβάρυνση των άλλων και παραμέληση της προσωπικής φροντίδας.

Εποχική: Τα συμπτώματα αφορούν κυρίως το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα καθώς η διάρκεια της ημέρας μικραίνει. Χαρακτηρίζονται από κοινωνική απόσυρση, αυξημένη ανάγκη ύπνου και αύξηση βάρους. Καθημερινά συναισθήματα θλίψης, απελπισίας ή μειωμένης αυτοεκτίμησης. Μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε αυτοκτονικές σκέψεις.

Μόλις έρθει η Άνοιξη, τα συμπτώματα βελτιώνονται. Αυτό μπορεί να σχετίζεται με αλλαγές στους σωματικούς σας ρυθμούς, ως απάντηση στην αύξηση του φυσικού φωτός.

Αντιδραστική: Προκαλείται από συγκεκριμένα γεγονότα ή καταστάσεις, οδυνηρές και ακραίες όπως θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια σοβαρή ασθένεια, διαζύγιο, ανεργία και νομικά προβλήματα.

Ξεκινούν εντός τριών μηνών από το αρχικό συμβάν και περιλαμβάνουν: συχνό κλάμα, θλίψη και απελπισία, ανησυχία, αυξομειώσεις στα γεύματα, δυσκολία στον ύπνο, πόνοι, έλλειψη ενέργειας και κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης. Τέλος, έχουμε κοινωνική απόσυρση.

Άτυπη: Αυξημένη όρεξη,
κακή εικόνα του σώματος με αυξημένη διάρκεια ύπνου ή αυπνία. Αίσθημα βάρους στα χέρια ή τα πόδια του ασθενούς, αισθήματα απόρριψης και ευαισθησίας στην κριτική. Τέλος,  διάχυτοι πόνοι σε όλο το σώμα.

Αφού, διαγνωστεί η κατάθλιψη, ο γιατρός – νευρολόγος ή ψυχίατρος, πρέπει να χορηγήσει κατάλληλη θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα εμπεριέχοντας όλα τα συμπτώματα, καθώς και ασθένειες που τυχόν υπάρχουν.

Σημαντικό για τους ασθενείς είναι να ακολουθούν τη θεραπεία επιμελώς και να μην την διακόπτουν πιο νωρίς από αυτό που προβλέπεται, καθώς διαφορετικά θα υπάρξει υποτροπή των συμπτωμάτων. Εφόσον, η αρχική θεραπεία οδηγήσει σε ύφεση των συμπτωμάτων πρέπει να έχει τέτοια  διάρκεια ώστε να εδραιωθεί η ύφεση, καθώς επίσης και να προληφθεί μια υποτροπή.

Επίσης, δίνεται προληπτική θεραπεία συντήρησης ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος επανεμφάνισης της κατάθλιψης, ιδίως εάν ο ασθενής είχε δύο ή περισσότερα επεισόδια κατάθλιψης τα τελευταία πέντε χρόνια. Ακόμα, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της υποτροπής, καθώς επίσης να χρησιμοποιηθεί συνδυαστικά με τη φαρμακευτική θεραπεία.

Τέλος, πολλοί ειδικοί συνιστούν έναν υγιεινό τρόπο ζωής μακριά από καταχρήσεις αλκοόλ, ναρκωτικών ουσιών και καθιστικής ζωής κ.α  

Ερωτήσεις με τις οποίες μπορούμε να ανιχνεύσουμε την κατάθλιψη:

1. Προτιμάει το άτομο να βγαίνει από το σπίτι και να δοκιμάζει νέα πράγματα ή να μένει μέσα σε καθημερινή βάση;
2. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες πόσο συχνά αισθανθήκατε θλίψη, απελπισία και κατάθλιψη;
3. Πως είναι ο ύπνος του ατόμου: ανήσυχος, ελλιπής, ήσυχος, διακεκομμένος;
4. Υπάρχουν σκέψεις αυτοκτονίας;
5. Υπάρχει επιθυμία και ενέργεια;

Τα ποσοστά ανθρώπων που πάσχουν από κατάθλιψη κυμαίνονται από 15 έως και 20% σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Γι’ αυτό αδήριτη εμφανίζεται η ανάγκη για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαζών για την παθολογική κατάθλιψη και την αποτίναξη τυχών διακρίσεων και αθέμιτων συμπεριφορών εξαιτίας προκαταλήψεων και ταμπού του παρελθόντος.

Πηγές:

1. Metropolitan hospital

2. ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ-ΣΑΡΑΝΤΟΓΛΟΥ

3. Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΩΝ ΓΟΝΙΔΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΜΥΡΤΩΣ Δ. ΚΑΜΒΥΣΙΔΗ 

4. shape.gr

5. iatronet.gr