Τα εμβόλια μέχρι και σήμερα έχουν καταφέρει να καταπολεμήσουν πολλές ασθένειες που είχαν ως αποτέλεσμα να αφανίσουν εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Μερικά από τα πλέον γνωστά εμβόλια αφορούν: Ευλογιά, Φυματίωση, Πολιομυελίτιδα, Κίτρινος πυρετός, Τύφος, Χολέρα, Ισπανική Γρίπη, Πνευμονιόκοκκο, Sars– covid -2, Μηνιγγίτιδα, ιός ανθρώπινων θηλωμάτων, Αιμόφιλος ινφλουέντζας, Ηπατίτιδες, Ιλαρά κ.α

Ο πρώτος εμβολιασμός

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα όλων αποτελεί ο εμβολιασμός κατά της ευλογιάς από τον νεαρό Άγγλο γιατρό, Edward Jenner στις 4 Μαΐου 1796, η νόσος εμφανιζόταν κατά περιόδους στην Ευρώπη σκοτώνοντας πολλούς ανθρώπους ενώ το 90% των Αμερικανών ινδιάνων στην Ανατολική Ακτή είχε πεθάνει όταν μεταφέρθηκε από την Ευρώπη μέσω των πρώτων αποίκων στο Νέο Κόσμο.

Την ίδια περίοδο ο Jenner ενημερώθηκε από νεαρή βοσκό ότι δεν μπορεί να νοσήσει από την ευλογιά διότι προηγουμένως είχε νοσήσει από τον ιο της δαμαλίτιδας που αποτελεί παρόμοια νόσο με την ευλογιά και που προσβάλλει τα βοοειδή. Έτσι, ο Jenner αποφάσισε να συλλέξει δείγμα από τα εξανθήματα των βοοειδών και να το εισάγει στο δέρμα ενός μικρού παιδιού.

Το παιδί στο οποίο είχε γίνει η εισαγωγή του δείγματος νόσησε μετά από μερικές ημέρες με την νόσο της δαμαλίτιδας αφού ανέρρωσε πλήρως από αυτήν δεν ξανά εμφάνισε ούτε συμπτώματα της δαμαλίτιδας, αλλά ούτε και ευλογιά.

Έτσι μετά από αυτήν την πετυχημένη προσπάθεια πήρε το όνομα του εμβολιασμού ή αλλιώς του δαμαλισμού το λεγόμενο vaccine προέρχεται από το vacca που σημαίνει αγελάδα. Το πείραμα του Jenner αποτέλεσε την πρώτη απόπειρα στο Δυτικό κόσμο να χρησιμοποιηθεί κάποιος ζωντανός παράγοντας για να προκαλέσει ανοσία.

Λίγα χρόνια αργότερα

Λίγα χρόνια αργότερα το 1880 ο Pasteur ανακάλυψε τον μηχανισμό με τον οποίο λειτουργούν τα εμβόλια. Παρατήρησε ότι το βακτήριο που προκαλεί χολέρα των πουλερικών έχανε την ικανότητα του να προκαλεί νόσο μετά από αρκετές ανακαλλιέργειες στο εργαστήριο.

Αν και ανενεργό το βακτήριο συνέχιζε να ενεργοποιεί τους μηχανισμούς ανοσίας του οργανισμού στο οποίο εισαγόταν. Ο ίδιος ο Pasteur χρησιμοποίησε τον όρο εμβολιασμό για να δηλώσει την ανοσία που προκαλείται από την εισαγωγή απενεργοποιημένων μικροοργανισμών που έχουν καλλιεργηθεί στο εργαστήριο σε υγιή άτομα.

Γιατροί στην κίνα είχαν καταφέρει να ανοσοποιήσουν άτομα χρησιμοποιώντας φολίδες από αποξηραμένες φλύκταινες από ασθενείς με ευλογιά. Αφού έτριβαν τις φολίδες μέχρι να μέχρι να δημιουργηθεί ψιλή σκόνη, εισήγαγαν τη σκόνη στη μύτη του ατόμου που ήθελαν να ανοσοποιήσουν.

Σήμερα

Σήμερα πολλά εμβόλια παράγονται από απενεργοποιημένους μικροοργανισμούς που ενεργοποιούν την ανοσία έναντι του ζωντανού στελέχους. Ωστόσο, υπάρχουν και εμβόλια που παρασκευάζονται από νεκρά μικρόβια, από τμήματα ζωντανών μικροοργανισμών, με χρήση τεχνικών γενετικής μηχανικής. Από το ξεκίνημα του Jenner έως σήμερα πολλά έχουν κατακτηθεί και μια εξαιρετικά σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στον συγκεκριμένο τομέα.

Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας κάτι που αλλάζει συνεχώς τα δεδομένα και δεν είναι τίποτα άλλο από τις μεταλλάξεις. Το πιο γνωστό παράδειγμα αποτελεί ο ιός της γρίπης που κάθε χρόνο μεταλλάσσεται και δημιουργεί ολοένα πιο επιτακτική την ανάγκη χρήσης του εμβολίου σε δύο διαφορετικές περιόδους (το φθινόπωρο και την άνοιξη)  όπου η έξαρση είναι εξαιρετικά σημαντική.

Τα άτομα στα οποία ενδείκνυται είναι τόσο οι υγιείς όσο και οι ευάλωτοι οργανισμοί στους οποίους εμπεριέχονται πολλές ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι, οι ανοσοκατασταλμένοι, καθώς και το υγειονομικό προσωπικό.

Έτσι και σήμερα οι μεταλλάξεις απασχολούν όσο τίποτα άλλο την κοινωνία που δεν έχει ακόμα γλυτώσει από τις οδυνηρές συνέπειες του κορονοϊού. Οι πλέον επικίνδυνες μεταλλάξεις είναι: νοτιοαφρικανική, βρετανική, ινδική- δέλτα μετάλλαξη, βραζιλιάνικη μετάλλαξη, στελέχη Μ και άλλες πολλές, καθώς λένε οι ειδικοί είναι ικανές να συμπληρώσουν όσο ένα αλφάβητο.

Θα πρέπει πάντα στο μυαλό μας να έχουμε τις περιπτώσεις αλλεργιών σχετικά με ουσίες που εμπεριέχουν τα εμβόλια και είναι ορισμένοι άνθρωποι ευάλωτοι σε αυτές. Ενώ ταυτόχρονα πρέπει να τηρείται αυστηρά το διάστημα δύο εβδομάδων από την χορήγηση δύο διαφορετικών εμβολίων, διαφορετικά ο οργανισμός θα αποδυναμωθεί ή ακόμα χειρότερα μπορεί η ουσία τους ενός εμβολίου να έρθει σε αντιδιαστολή με την ουσία του άλλου εμβολίου.

Η διατροφή παράλληλα συνδράμει στον οργανισμό που έχει λάβει για πρώτη φορά κάποια ουσία στον οργανισμό του. Έτσι, η επίσημη ιατρική οδηγία είναι να τρώει ελαφρά και να αποφεύγει εφτά τρόφιμα ή τύπους τέτοιων όπως είναι το αυγό, το ψάρι, οι φράουλες, οι ξηροί καρποί, οι γαρίδες τα οστρακοειδή και το αλκοόλ. Πρόκειται για τροφές που είναι επικίνδυνες για κάποιον αλλεργικό (ανεξαρτήτως βέβαια του αν το γνωρίζει).

Επιπλέον, εμβόλια όπως του τετάνου θα πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε 10 χρόνια, ενώ εργαζόμενοι σε περιβάλλον με υψηλό κίνδυνο προσβολής, η αναμνηστική δόση του εμβολίου επαναλαμβάνεται κάθε 5 χρόνια. Παιδιά 7-10 ετών, έφηβοι και ενήλικες με ατελή ή άγνωστο εμβολιαστικό ιστορικό θα πρέπει να λάβουν 3 δόσεις του εμβολίου ξεκινώντας με μία δόση Tdap ακολουθούμενη από μια δόση Td τουλάχιστον 4 εβδομάδες αργότερα και μια δεύτερη δόση Td μετά από 6-12 μήνες.

Ενήλικες, ακόμη και άνω των 65 ετών, που δεν έχουν εμβολιαστεί με Tdap θα πρέπει να εμβολιαστούν και στην συνέχεια να τους χορηγείται αναμνηστική δόση Td κάθε 10 έτη, ενώ περιπτώσεις σαν της ηπατίτιδας β θα πρέπει τα άτομα να εξετάζονται σε βάθος χρόνου προκειμένου να ελέγξουν εάν έχουν αντισώματα ή αν έχουν μειωθεί δραστικά και χρειάζεται επαναληπτική δόση σε αυτά.

Συμπεράσματα

Συνεπώς, τα εμβόλια είναι κάτι το οποίο παρέλειψα να πω και είναι βεβαιότατα το πιο σημαντικό έπειτα από την δημιουργία τους, αυτό είναι η συνεργασία του κόσμου μέσω των κλινικών δοκιμών και αργότερα η αποδοχή τους από το σύνολο της κοινωνίας με την βοήθεια εκστρατειών που θα διασφαλίσουν την ενδελεχή ενημέρωση τους.

Τα παραπάνω αποτελούν μια συντονισμένη προσπάθεια και από τις δύο πλευρές τοσο της ιατρικης κοινότητας όσο και της κοινωνίας, όπως συμβαίνει με την πανδημία του κορονοϊού που έχουν εξασφαλίσει την παροχή εκατομμύριων δόσεων των εμβολίων σε ολόκληρη την ανθρωπότητα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.

Πηγές:

1. Βιβλίο tortoga, G. Funke B. & C.Case (2017). Εισαγωγή στη μικροβιολογία, 2ή έκδοση. Broken hill publishers ltd. Isbn: 978-0-321-92915-0
2. medlabnews.gr,iatrikanea
3. eody.gov.gr